Anh hồng tía rác ngọc châu trên lá,
Trời trong xanh, chân trời đỏ hây hây.
Nhưng trong “vườn trần gian” còn gì thắm tươi hơn những thiếu nữ. Cho nên không biết bao
nhiêu lần thi nhân tả người đẹp với những nét tinh tế, dịu dàng và âu yếm. Người thấy rõ:
Trên vừng trán ngây thơ, trong sang
Vẩn vơ qua một áng hương buồn.
Người lặng nhìn:
Đôi mắt cô em như say, như đắm.
Như buồn in hình ảnh giấc mơ xa.
Người mải mê nghe tiếng hát người đẹp:
Tiếng hát trong như nước ngọc tuyền,
Em như hơi gió thoảng cung tiên,
Cao như thông vứt, buồn như liễu:
Nước lặng, mây ngừng, ta đứng yên.
Có những thi nhân chỉ tìm ý thơ trong tình yêu của một người. Trái lại trong thơ Thế Lữ thấp
thoáng hình ảnh không biết bao nhiêu người. Mỗi thiếu nữ đã đi qua trong đời thi nhân hay trong
trí tưởng thi nhân đều mang theo một chút hương ân ái. Đối với họ thi nhân chưa đủ thân mật để
gọi bằng em; thi nhân chỉ dùng hai tiếng “cô em”, nghe lẳng lơ, mà xa vời và thiếu tình ấm áp. Có
lẽ Thế Lữ là một người khát yêu, lòng mở sẵn để đón một tình duyên không thấy tới. Mối tình yêu
không người yêu ấy man mác khắp cỏ cây mây nước, nên thi nhân thường tả những cảnh đượm
tình luyến ái:
Mây hồng ngừng lại sau đèo,
Mình cây nắng nhuộm, bóng chiếu không đi.
Trời có những dải mây huyền thấp thoáng
Như vấn vương lưu luyến quyện lòng ai.
Khiến cho cảnh bồi hồi ngây ngất,
Tiếng sáo chưa nỡ dứt trên không,
Khiến cho hồ nước mịt mùng,
Ngày không muốn hết, ta không muốn về.
Thơ Thế Lữ là nơi hẹn hò của hai nguồn thi cảm.
Thế Lữ đã băn khoăn trước hai nẻo đường: nẻo về quá khứ với mơ màng, nẻo tới tương lai và
thực tế. Đáng lẽ Thế Lữ nên rẽ nẻo thứ hai này. Sau một hồi mộng mị vẩn vơ, thơ Thế hữ như một
luồng gió lạ xui người ta biết say sưa với cái sán lạn của cuộc đời thực tế, biết cười cùng hoa nở
chim kêu, biết yêu và biết yêu tình yêu. Thế Lữ đã làm giáo sư dạy khoa tình ái cho cả một thời
đại.
