Tuy nhiên, chúng ta lại có xu hướng tự động gắn kết cơ hội với những
trò chơi “Plato hóa” (Platonified) này. Có một điều khiến tôi điên tiết đó là,
sau khi biết được tôi chuyên về các yếu tố may rủi, ngay lập tức, mọi người
dồn dập hỏi tôi các vấn đề liên quan đến trò súc sắc. Hai họa sĩ vẽ minh họa
cho ấn bản bìa mềm của một trong số các cuốn sách của tôi đã tự ý bổ sung
một hột súc sắc lên cái bìa và dưới mỗi chương, làm tôi tức điên lên. Biên
tập viên, vốn đã quen với cách nghĩ của tôi, cảnh báo họ nên “tránh lối
ngụy biện trò chơi” như thể nó là một vi phạm trí tuệ phổ biến vậy. Và thật
buồn cười là hai họa sĩ nọ đều phản ứng theo cùng một kiểu: “À, xin lỗi, tôi
không biết”.
Những ai dành quá nhiều thời gian dí mũi vào các loại bản đồ sẽ có xu
hướng nhận định sai lãnh thổ các quốc gia trên đó. Thử đi mua một cuốn
sách mới nhất viết về lịch sử môn xác suất và tư duy xác suất mà xem; bạn
sẽ ngập chìm trong hàng đống cái tên được người ta cho là “tư tưởng gia
xác xuất”, những người hoàn toàn xây dựng ý tưởng của mình trên các
công trình đã được “khử trùng”. Gần đây, tôi có theo dõi xem người ta dạy
gì cho sinh viên trong môn học về may rủi và tôi thực sự kinh hãi; họ đã bị
tẩy não bởi lối ngụy biện trò chơi và đường cong hình chuông kỳ quặc.
Điều tương tự cũng xảy ra với những người theo học Tiến sĩ về lý thuyết
xác suất. Tôi chợt nhớ ra gần đây có cuốn sách của nhà toán học uyên bác
Amir Aczel, với tựa đề May rủi. Có thể đó là một cuốn sách xuất chúng
nhưng cũng giống như nhiều cuốn sách đương đại khác, nó vẫn được dựa
trên lối ngụy biện trò chơi. Hơn nữa, cứ cho rằng may rủi có gì đó liên quan
đến toán học thì quá trình toán học hóa nhỏ nhoi mà chúng ta có thể thực
hiện trong thế giới thực tại này cũng không thừa nhận tính ngẫu nhiên vừa
phải do đường cong hình chuông thể hiện, ngoại trừ tính ngẫu nhiên vừa
phải có tính thang bậc. Những gì có thể toán học hóa thường thuộc hệ
Mandelbrot chứ không thuộc Gauss.
Bây giờ, hãy tìm đọc bất kỳ tác phẩm nào của các tư tưởng gia cổ điển,
như Cicero chẳng hạn, những người có thể nói một điều gì đó thực tế về
chủ đề may rủi, bạn sẽ khám phá ra một cái gì đó rất khác khái niệm về xác
suất vốn vẫn còn mơ hồ, như nó vốn dĩ phải thế, bởi sự mơ hồ ấy là bản
