Đề tài này đưa chúng ta đến với sự công kích của Sir Karl Raimund
Popper về chủ nghĩa lịch sử. Như tôi đã nói ở Chương 5, đây là sự thấu
hiểu có ý nghĩa quan trọng nhất của ông, nhưng nó vẫn là thứ ít được biết
đến nhất. Những ai không thực sự biết về Popper đều có xu hướng chú ý
đến khái niệm về tính phản nghiệm của ông - thứ giúp chỉ ra khả năng kiểm
chúng hoặc không kiểm chứng của các tuyên bố. Sự tập trung này làm mờ
đi ý tưởng trung tâm của ông: ông biến đổi thái độ hoài nghi thành một
phương pháp, biến một người hoài nghi thành một người có tinh thần xây
dựng.
Trong trạng thái kích thích cao độ, Karl Marx, đã viết một nội dung chỉ
trích kịch liệt với tên gọi Sự khốn cùng của triết học để phản bác lại Triết
học của sự khốn cùng của Proudhon. Tương tự, vì quá giận dữ một số các
nhà triết học cùng thời - những người tin vào sự hiểu biết mang tính khoa
học của lịch sử, Popper đã viết theo lối chơi chữ Sự khốn cùng của chủ
nghĩa lịch sử (đã được dịch thành Sự bần cùng của chù nghĩa lịch sử).
Sự thấu hiểu của Popper có liên quan đến các giới hạn trong việc dự
đoán các sự kiện lịch sử và sự cần thiết phải giáng cấp các lĩnh vực “mềm”
như lịch sử và khoa học xã hội xuống mức chỉ cao hơn mỹ học và giải trí,
giống như sưu tập bướm hoặc tiền xu. (Popper, người đã hấp thụ được nền
giáo dục cổ điển của Vienne, đã không đi xa đến thế; nhưng tôi thì có, tôi
đến từ Amioun). Những gì chúng ta gọi là khoa học lịch sử mềm ở đây
chính là các nghiên cứu theo lối liên tưởng.
Luận cứ trung tâm của Popper chỉ ra rằng, để dự đoán được các sự kiện
lịch sử, bạn cần phải dự đoán được sự cải tiến công nghệ, mà bản thân nó,
về cơ bản, là không thể dự đoán được.
“Về cơ bản” không thể dự đoán được? Tôi sẽ giải thích ý nghĩa của việc
ông sử dụng một khuôn khổ hiện đại. Hãy xem xét thuộc tính sau đây của
kiến thức: Nếu cho rằng ngày mai bạn sẽ biết chắc rằng bạn trai của mình
đã luôn lừa dối mình suốt bấy lâu nay, thế thì hôm nay bạn cũng biết chắc
rằng bạn trai của mình đang lừa dối mình và bạn sẽ hành động hôm nay, ví
dụ bằng cách lấy kéo cắt đôi tất cả những chiếc cà vạt Ferragamo của anh
