Đạt Ma Đề Bà và Huệ Thắng
Hiện ta chưa tìm ra được tài liệu nào nói về Phật Giáo Việt Nam vào thế kỷ
kế tiếp tức là thế kỷ thứ tư. Và vì thế không biết được tình trạng thiền học
trong thế kỷ này. Nhưng Tục Cao Tăng Truyện có nói đến tên hai vị thiền
sư ở Giao Châu vào thế kỷ thứ năm: thiền sư Đạt Ma Đề Bà (Dharmadeva)
và thiền sư Huệ Thắng. Thiền sư Đạt Ma Đề Bà là người Ấn Độ, đã đến
Giao Châu vào khoảng giữa thế kỷ thứ năm để giảng dạy về các phương
pháp thực hành thiền học. Huệ Thắng thiền sư là một trong những học trò
của ông. Tục Cao Tăng Truyện viết: "Thích Huệ Thắng là người Giao Chỉ,
ở chùa núi Tiên Châu, đã từng vân du khắp các miền sông núi, thung dung
giải phóng, đọc kinh Pháp Hoa mỗi ngày tới một lần..., đã từng theo vị
thiền sư ngoại quốc là Đạt Ma Đề Bà để học phương pháp quán hạnh về
thiền, mỗi khi nhập định thì tới ngày mai mới xuất định. Lưu Tích ở Bành
Thành khi làm thái thú ở Nam Hải có nghe nói đến đạo phong của ngài; lúc
về nước đã đến thỉnh ngài cùng đi. Huệ Thắng thiền sư nhận lời. Khi về tới
Bành Thành thì cư trú tại chùa U Thê để chỉ bày chân thể mầu nhiệm. Ngài
thường làm ra vẻ như người ngu ngốc, nhưng những kẻ đã ở lâu với ngài
thì rất kính trọng, nhất là những học giả về thiền thì rất khâm phục... Năm
Vĩnh Minh thứ năm (487) ngài dời về ở Diên Hiền tịnh xá tại núi Khế
Chung. Từ trẻ tới già, ngài vẫn giữ một tâm trinh chánh; ngài mất trong
khoảng niên hiệu Thiên Giám, tuổi vừa bảy mươi."
Theo tài liệu trên, ta biết Huệ Thắng chuyên về kinh Pháp Hoa và thiền
pháp của ông cũng thuộc thiền pháp đại thừa. Hẳn là Đạt Ma Đề Bà, người
dạy ông về thiền, cũng là thiền sư đại thừa. Như ta thấy trong Tục Cao
Tăng Truyện, Huệ Thắng trước khi dời về Diên Hiền tịnh xá vào năm 487
đã lưu lại chùa U Thê trong một thời gian, và như vậy là ông đã sang đất
Đông Ngô nhiều năm trước năm 487. Đạt Ma Đề Bà như vậy đã sang Giao
Châu vào khoảng giữa thế kỷ thứ năm, và như thế là trước ngày Bồ Đề Đạt
Ma sang Lương. Truyền Đăng Lục của Đạo Nguyên nói rằng Bồ Đề Đạt
