Đạo Bụt Có Cơ Sở Ở Giao Châu Trước
Trong Hán Thư cũng như theo sự nghiên cứu của các học giả Trung quốc
thì từ Luy Lâu đến Bành Thành người ta có thể đi bằng đường thuyền, cũng
có thể đi bằng đường bộ. Từ Luy Lâu ở Bắc Ninh, ta đi đến Quảng Tây. Từ
Quảng Tây, ta đi tới Quảng Đông rồi đi lên miền Bắc, tới Bành Thành ; đó
là con đường thiền sư Tăng Hội đã đi. Thiền sư Tăng Hội xuất phát từ Giao
Châu, vào đầu thế kỷ thứ III đã đi qua nước Ngô để hành đạo, và đi bằng
con đường ấy. Trước thiền sư đã có những vị xuất gia người Ấn Độ cũng
từng đi trên con đường đó. Sau khi các vị tới Luy Lâu bằng đường biển, các
vị ở lại và tạo dựng một trung tâm Phật giáo rất phồn thịnh. Rồi những
người xuất gia địa phương, người Giao Chỉ, cũng được học tiếng Phạn do
các thầy trực tiếp chỉ dạy. Vì tiếng Hán đã được thông dụng tại Giao Châu
nên người ta đã bắt đầu dịch kinh chữ Phạn ra chữ Hán ngay tại Giao Châu.
Và trong thời đại đó, chúng ta đã có khoảng năm trăm vị xuất gia người địa
phương và ít nhất là 15 bộ kinh đã được phiên dịch ra chữ Hán.
Cuối đời nhà Hán tức là vào thế kỷ thứ II, giặc giã đánh phá lung tung. Vì
vậy có rất nhiều người Hán chạy xuống Giao Chỉ để lánh nạn. Quan thái
thú cai trị Giao Châu hồi đó tên là Sĩ Nhiếp. Ông là một nhà học giả có tài.
Ông đã đem Hán học và văn hóa Hán để làm giàu cho văn hóa của người
Giao Chỉ. Mấy anh em của Sĩ Nhiếp đã khéo léo giữ cho vùng Giao Châu
được hòa bình. Cho nên trong lúc nhà Hán giặc giã lung tung, thì nhiều
người trong giới trí thức và giới chính trị vì muốn tìm nơi yên ổn đã chạy
về miền Nam và tỵ nạn ở Giao Châu. Trong số những người Hán xuống tỵ
nạn đó có một người tên là Mâu Bác, theo đạo Lão. Lúc đó ông chỉ mới có
hai mươi mấy tuổi. Ông chưa biết gì về đạo Bụt, bởi vì ở bên nhà Hán, ông
chưa được nghe gì về đạo Bụt. Ông đem mẹ đi về tỵ nạn ở Giao Châu. Tại
Giao Châu, Mâu Bác được tiếp xúc với đạo Bụt. Trung tâm Luy Lâu là một
trung tâm Phật giáo phồn thịnh. Với cái căn bản Nho học và Lão học, ông
học Phật rất mau. Sau đó, ông mới đối thoại với các nhà trí thức người Hán
