lặng, trạng thái mà đức Thế Tôn và các bậc hiền thánh la hán gọi là trạng
thái có khả năng diệt dục và thanh tịnh tâm ý. Bây giờ thâm tâm mới thực
sự an ổn. Tới tứ thiền thì bỏ yếu tố lạc và đạt được định vắng lặng. Chướng
ngại của nhất thiền là tiếng ồn đi vào từ tai. Chướng ngại của nhị thiền là
tầm và từ. Chướng ngại của tam thiền là hỷ. Chướng ngại của tứ thiền là sổ
tức. Vì vậy trong nhất thiền ta chấm dứt tiếng ồn để lên nhị thiền. Trong nhị
thiền ta chấm dứt tầm từ để lên tam thiền. Trong tam thiền ta chấm dứt hỷ
để lên tứ thiền. Trong tứ thiền ta ngưng sổ tức để đạt tới không định. Bồ tát
thực tập nhất tâm để đạt tới thiền độ vô cực là như thế.
Có nhiều trường hợp thuận lợi cho ý chí tu đạo của vị bồ tát, và giúp cho vị
này có được trạng thái nội tĩnh nhất tâm để đạt tới thiền định. Ví dụ khi
thấy một người già cả, đầu bạc răng long, thân hình biến dị, thì vị bồ tát tự
giác ngộ rằng bản thân của mình sau này cũng như thế, do đó mà có nhất
tâm để đạt tới thiền định. Hoặc thấy một người bệnh, thân tâm nguy khốn
và đau nhức như bị đao gậy gia hình, thì vị bồ tát cũng buồn và giác ngộ
rằng thân ta sau này cũng sẽ như thế, và do đó cũng đạt tới thiền định. Hoặc
thấy các chúng sanh vào lúc lâm chung, hơi thở ngừng lại, sức ấm không
còn, thần thức bỏ đi, thân xác lạnh băng, rời bỏ thân thuộc, đem ra đồng
vắng, chỉ vài ngày sau thân thể ấy sình thối, bị chó sói hay diều hâu tới ăn,
các loại côn trùng lúc nhúc phát sinh bên trong và trở lại tiêu thụ cơ thể ấy,
máu nồng và chất loãng hôi hám rịn chảy xuống đất, sau đó hài cốt rã ra
mỗi nơi một khúc, xương chân một nơi, xương tay một ngả, đầu lâu và răng
mỗi thứ một nẻo. Người tu đạo quán niệm rằng: có sinh là có tử, kiếp người
cũng như mọi sự vật đều như huyễn hóa, có hội họp là có phân ly, thần thức
đi rồi thì thân thể phân tán, ta đâu có thể tránh được, chính bản thân ta cũng
sẽ đi qua tình trạng này. Thấy như thế mà cảm thương và nhất tâm đạt được
thiền định. Hoặc thấy tử thi để lâu ngày, xương cốt tiêu hoại thành bụi
thành đất, vị bồ tát tư duy sâu sắc và nói: thân thể ta rồi cũng thế, do đó
nhất tâm đạt được thiền định. Hoặc nghe nói tới những khổ đau khốc liệt
của cảnh lửa cháy nước sôi ở chốn địa ngục, những cảnh lao nhọc đói khát
lâu năm của loài quỷ đói và những cảnh khổ não của các loài súc sinh bị sát
