nào. Nhưng René và Gaétan đã mua lại phần của hai bà chị cùng thừa kế, và
thế là thư viện được cứu vãn. René d’Esparvieu thậm chí gia tăng nó theo
đúng những ý định của người sáng lập. Nhưng năm này qua năm khác, ông ta
giảm bớt số sách mua cả về số lượng và chất lượng vì cho rằng sản phẩm trí
tuệ ở châu Âu đương sút kém.
Song Gaétan lại dùng tiền túi để làm giàu thêm cho thư viện bằng những
tác phẩm mới mà ông cho là hay, xuất bản cả ở Pháp cũng như ở nước ngoài;
và xem chừng ông ta không thiếu trí phán đoán, mặc dầu anh em của ông
không thừa nhận lấy một mảy may. Nhờ con người nhàn rỗi và hiếu kỳ đó,
các bộ sưu tập của nam tước Alexandre hầu như được hoàn bị kịp thời.
Thư viện nhà d’Esparvieu hiện nay vẫn còn là một trong những thư viện
tư khá nhất châu Âu về thần học, pháp học và sử học. Các bạn có thể đến đó
nghiên cứu môn vật lý học hay nói cho đúng hơn, mọi ngành của vật lý học
và nếu các bạn có đôi chút quan tâm, môn siêu hình học hoặc các khoa siêu
hình học, nghĩa là những gì chắp vào các khoa vật lý và không có tên gọi
khác, vì thật không thể nào gọi được bằng một danh từ chỉ vật chất
cái gì
vốn không có chất mà chỉ là mơ mộng và ảo tưởng. Các bạn có thể đến đó
chiêm ngưỡng các nhà triết học tiến hành công việc hòa tan, phân hủy và
phân tích cái tuyệt đối, xác định cái vô định và định ranh giới cho cái vô biên.
Có đủ mọi thứ trong cái đống chất chồng những kinh điển lớn và kinh điển
nhỏ thiêng liêng hay phàm tục đó, có đủ mọi thứ cho đến cả cái chủ nghĩa
thực dụng mới toanh và trang nhã nhất hạng.
Substantif: trong tiếng Pháp, có hai tên để gọi danh từ: nom là danh từ chỉ tên các sự vật nói chung, và
substantif vốn là danh từ chỉ tên các vật có chất (substance: chất) như cái bàn, hòn đá, cái cây, v.v… Về
sau, trong các sách ngữ pháp, người ta hay dùng từ substantif (thay cho từ nom) để chỉ tên bất cứ cái gì,
