- Cứu vớt Niềm tin. Còn những giấc mộng thì tự chúng sẽ hồi sinh lại.
Giấc mộng này đi qua, nhưng giấc mộng khác sẽ đến và sống lại. Chỉ có
Niềm tin là đáng nuôi dưỡng khi bóng tối vây phủ trên giấc mộng loài
người.
oo0oo
Cái chết ở đất Nga khác mùi cái chết ở Phi châu. Ở Phi châu trọng pháo
của quân Anh cũng giết người như rạ, xác chết nằm phơi giữa hai phòng
tuyến, nhưng ở đây trời nóng làm cho chóng tiêu hết. Thây người chết rã ra,
hơi bốc lên, ban đêm gió đưa lại một mùi hôi thối nồng nặc buồn nôn mửa,
hơi đó làm trương phình xác chết, dưới ánh sao người ta trưởng như thây
ma nhỏm dậy đánh một trận cuối cùng vô vọng nữa, nhưng ngày hôm sau
thây ma lại xẹp đi, teo lại, dán chặt xuống đất lồi lõm như đã mệt nhoài,
như muốn tự động chui xuống dưới đất. Khi đến lượm đi người ta thấy có
cái thây nhẹ bổng, khô đét, nếu để lâu độ vài tuần, thây chỉ còn là bộ xương
bọc da, khô dòn, kêu rắc rắc như củi khô dưới những bộ nhung phục rộng
quá. Cát, mặt trời và gió làm cho xác chết ở đây khô ráo sạch sẽ, còn xác
chết ở bên Nga trương sình thôi kinh hồn.
Trời đã mưa từ mấy hôm nay. Tuyết tan thành bùn lầy. Một tháng trước
tuyết còn dày đến một thước. Làng bị tàn phá mới đầu chỉ còn sót lại một
vài nóc nhà cháy đen, mỗi đêm hiện rõ ra thêm một chút trên bãi tuyết đang
tan. Phía trên cửa sổ hiện ra trước, vài đêm sau trông thấy vòng cung cửa ra
vào, rồi đến thềm nhà xuất hiện dần từng bậc một giữa đống tuyết trắng hôi
hám. Tuyết vẫn tan, bây giờ đến lượt những xác chết xuất hiện.
Đây là những xác chết từ những trận đánh trước. Làng đã lần lượt bị phe
này hay phe kia chiếm đóng nhiều lần, vào tháng một, tháng chạp, tháng
giêng, mới đây vào tháng tư. Quân chiếm đóng, rồi bỏ đi, rồi trở lại chiếm
đóng, tuyết rơi từng đợt kế tiếp nhau lấp kín xác chết, nhiều khi lớp tuyết
dày quá, lính cứu thương không biết mà đem chôn. Mỗi ngày lại thêm một
