Họ đã đến một quảng trường trồng cây lớn trước Invalides
. Mái vòm
của Mansart trôi nổi cao tít bên trên những đám cây được quy hoạch và mặt
tiền xám dài của tòa nhà: kéo về nó tất cả ánh nắng chiều, nó treo trên đó
như biểu tượng rõ rệt về vinh quang của loài người.
Archer biết rằng Madame Olenska sống trong khu gần một trong những
đại lộ từ Invalides. Ông nghĩ khu đó chắc phải yên tĩnh và gần như ít người
biết đến, quên mất vẻ rực rỡ ở trung tâm mà thắp sáng nó lên. Giờ đây, bởi
vài quá trình liên tưởng kỳ lạ, ánh sáng vàng đó với ông chính là vẻ rực rỡ
tràn ngập nơi bà sống. Gần ba mươi năm, cuộc sống của bà - mà ông biết là
nhỏ bé một cách kỳ lạ - đã trải qua trong không gian tráng lệ này mà ông
cảm thấy quá ngột ngạt mà kích thích cho lá phổi của mình. Ông đã nghĩ về
những rạp hát chắc bà đã từng đến, những bức tranh chắc bà đã xem, những
ngôi nhà cổ nhã nhặn mà bà chắc thường hay lui tới, những người chắc bà
đã nói chuyện cùng, sự khuấy đảo không ngừng của các ý kiến, sự tò mò,
những hình ảnh và những liên hệ được ném ra bởi một xã hội sôi động
trong khung cảnh những phong tục xa xưa. Đột nhiên ông nhớ lại chàng
thanh niên người Pháp từng nói với ông: “Ôi, một cuộc trò chuyện thú vị…
không có gì giống như thế, phải không?”
Archer không gặp M.Rivière, hay nghe về ông ta gần ba mươi năm qua,
và việc đó đo được sự thờ ơ của ông về sự tồn tại của Madame Olenska.
Hơn một nửa đời người đã chia cách họ, và bà đã trải qua một quãng thời
gian dài giữa những người ông không biết, trong một xã hội mà ông chỉ có
thể mơ hồ đoán ra nó, trong những hoàn cảnh ông sẽ không bao giờ hiểu
được. Trong suốt thời gian đó, ông đã sống với ký ức tuổi trẻ về bà, nhưng
rất có thể bà đã có một mối quan hệ khác cụ thể hơn. Có lẽ bà cũng giữ ký
ức của mình về ông như một thứ gì đó xa cách; nhưng nếu bà có thật, thì nó
phải như một thánh tích trong nhà thờ nhỏ mờ tối, nơi không có thời gian
để cầu nguyện mỗi ngày…
Họ đã băng qua Place des Invalides, và đang đi xuống một trong những
đường phố lớn bên sườn tòa nhà. Xét cho cùng, đó là một khu yên tĩnh, bất
chấp sự huy hoàng và lịch sử của nó; điều này cho người ta ý kiến về
