Nó có nghĩa là khi bạn đau khổ bạn sẽ có thể tỏ ra hạnh phúc; khi bạn
giận dữ bạn sẽ có thể diễn vai bình tĩnh. Không chỉ có thế, nó còn hàm ý
rằng bạn không phải là nỗi khổ, cũng không phải niềm hạnh phúc. Đó chỉ là
những gương mặt mà bạn có thể tạo ra: còn bản thân bạn thì khác, sự hiện
hữu của bạn không liên quan đến nó. Người ta sử dụng những phương pháp
kỳ lạ để hành thiền, để khám phá sự hiện hữu của mình, để tách mình ra
khỏi những cảm xúc, hành động. Và Gurdjieff thì rất giỏi trong chuyện này,
ngôi trường đó đã huấn luyện cho ông theo cách đó…
Gurdjieff thuần thục đến độ nếu ông ấy ngồi giữa hai người, đối với
người này ông có thể tỏ ra cực kỳ bình an và tĩnh lặng – với một nửa gương
mặt của mình, mặt nghiêng phía bên kia người ấy. Và đối với người kia ông
sẽ biểu hiện sát khí, nham hiểm – vô đạo đức – với nửa gương mặt còn lại,
mặt nghiêng phía bên này. Và nếu cả hai người này cùng nói chuyện với
nhau về Gurdjieff, làm sao họ có thể đồng tình với nhau được? Họ sẽ tranh
cãi: đối với người này thì con người mà anh ta đã gặp là một người bình an,
tĩnh lặng, còn đối với người kia thì đó là một kẻ đầy sát khí, nguy hiểm, vô
lại.
Nếu được hỏi, Gurdjieff sẽ trả lời rằng: “Cả hai người đó đều đúng.
Tôi không những có thể chia nhỏ bản thân và hành động của tôi mà còn có
thể chia gương mặt mình thành hai phần khác nhau”.
Tôi được tặng một tượng Phật từ Nhật Bản – một bức tượng đẹp
nhưng rất lạ. Một tay ngài cầm thanh gươm trần, tay kia là một chiếc đèn
nhỏ. Ở phương Đông người ta dùng đèn bùn, đó là những chiếc đèn làm
bằng những chiếc tách nhỏ đựng đầy bùn trong đó. Trông chúng gần giống
những ngọn nến đang cháy. Chiếc đèn tỏa ánh sáng chiếu lên một nửa
gương mặt của ngài; nó tỏa sáng, tĩnh lặng, bình an. Và thanh gươm cũng
phản chiếu lên nửa kia của gương mặt ngài – một chiến binh, kẻ nổi loạn,
nhà cách mạng.
Ở sân bay Athens, tôi nhìn 40 tay cảnh sát kia… hẳn họ là những
người chức cao vọng trọng – ngoại trừ vị cảnh sát trưởng, vì ông ta không
