Chính ở nơi đây, Quang đã cất tiếng chào đời trong nỗi cay cực của một
gia đình phu lục lộ. Ngay từ khi đôi mắt thơ ngây của Quang bắt đầu biết
nhìn sự vật chung quanh, Quang đã trông thấy cái xe lu của bố. Chao, cái
xe lu! Thoạt đầu, nó hiện lên trước mắt Quang như một con quái vật đen xì.
Tiếng của nó ầm ầm lấn át hết mọi thứ tiếng chung quanh. Nó thở phì phò
như những con trâu đầm dưới nước. Và nó đi, nặng nề, ì ạch không thể so
sánh với cái gì được cả. Cứ thế, nó ầm ĩ suốt ngày, nhưng đến tối lại thấy
nó đứng chỉ cách chỗ hôm qua không đầy vài chục bước. Những buổi
chiều, khi ánh nắng đã xòe nan quạt ở đằng sau dãy núi Đông Sơn, Quang
thấy bố từ trên chiếc xe lu bước xuống, mặt mũi nhọ nhem, phờ phạc.
Trông thấy Quang, bố gắng gượng hé một nụ cười mệt nhọc, cúi xuống bế
bổng Quang lên, cọ cọ hàm râu bàn chải vào cổ Quang, làm Quang cười
sằng sặc. Trên đường về, ngồi trên vai bố, Quang thường hay thục bàn tay
nhỏ xíu của mình vào mái tóc bù xù đầy bụi than của bố, và áp mặt hít hít
cái mùi khen khét của khói nhựa đường đã ngấm vào chân tóc.
Nhà Quang ở trong xóm Nghĩa Phương, một xóm nhỏ nằm đón ngay ở
cuối dốc đầu cầu. Xóm Nghĩa Phương bán công, bán nông, thợ thuyền ở
lẫn với dân cày. Nhà Quang thuộc loại nghèo nhất xóm. Một túp lều xo dúi
vừa ở, vừa nấu nướng ở bên trong. Bố Quang làm nghề lái xe lu không biết
từ bao giờ, nhưng từ lúc bé đến khi lớn lên, Quang vẫn thấy bố lúc thì làm
ở khu vực đầu cầu, lúc thì làm ở trong thị xã. Mẹ Quang làm phu khuân vác
ở bến thuyền. Năm Quang lên bốn tuổi thì mẹ bị chết đuối trong khi vớt củi
ở ngoài sông. Từ đấy, hai bố con lủi thủi sống với nhau. Có nhiều khi, bố đi
làm mang luôn Quang đi theo trên xe. Chiếc xe dần dần biến thành căn nhà.
Quang lớn lên ở ngay «căn nhà» đó, và những kỷ niệm thời thơ ấu của
Quang cũng gắn liền với cuộc đời xê dịch của chiếc xe lu. Ngày cách mạng
tháng Tám thành công, Quang được nhìn lá cờ đỏ sao vàng đầu tiên cũng ở
trên chiếc xe lu của bố. Hôm ấy, bố Quang lái chiếc xe lu có cắm một lá cờ
đỏ bằng chiếc chiếu dẫn đầu đoàn biểu tình của xóm Nghĩa Phương đi
chiếm tỉnh, ôi chao, chiếc xe lu hôm ấy mới đẹp làm sao! Bố Quang đã bỏ
ra một nửa ngày để lau chùi chiếc xe sạch bóng, và dán lên những khẩu
