Ki-tô giáo vừa mượn truyền thống Do Thái vừa mượn truyền thống Hy Lạp.
Truyền thống Do Thái: cái gì cũng do Thượng Ðế mà ra, bởi vì Thượng Ðế là
đấng sáng tạo ra trời đất[1]. Mặt khác, Ki-tô giáo nói: "vương quốc của ta
không phải là nơi trần thế này". Lại nói: phải phân biệt "cái gì của César và
cái gì của Thượng Ðế". Nghĩa là thừa nhận có một lĩnh vực trong đó luật đến
từ thần linh và một lĩnh vực trong đó luật đến từ người.
Làm sao dung hòa hai chủ trương đối nghịch nhau như vậy? Một đằng, cái gì
cũng do Chúa; một đằng lại phân biệt hai lĩnh vực. Tất nhiên, thần học có
nhiệm vụ giải bài toán này. Tôi sẽ dành hai điểm nói về luật trong Ki-tô giáo:
điểm một là bài toán vừa nói; điểm hai là sự khai sinh của luật Giáo hội.
1- Nguồn gốc luật.
Có một lĩnh vực luật của người. Nhưng biên giới không phân biệt rõ ràng
trắng đen vì sự lẫn lộn nhập nhằng giữa bốn hiện tượng: luật, tôn giáo, luân
lý và luật tự nhiên.
a – Trước hết là sự lẫn lộn giữa luật, tôn giáo và luân lý: Torah mà Ki-tô
giáo lấy lại làm Cựu Ước là luật hay luân lý? Ðối với các luật gia, đó là một
tổng chương những huấn thị luân lý, một bộ luật luân lý, một hệ thống những
quy tắc về cách cư xử. Tôi trích: "Do Thái, hãy nghe những luật và những lời
dạy này, hãy học cho thuộc, hãy thực hành: hãy yêu Thượng Ðế của ngươi
với tất cả tấm lòng – không được tạc hình tượng – hãy kính trọng cha mẹ –
không được trộm cắp – không được ngoại tình – không được ăn thịt chảy
máu – hãy dẫn đường cho người mù – hãy để cho người nghèo mót lúa trong
cánh đồng của ngươi..."
Những luật luân lý đó có kèm theo những đe dọa chế tài, phần nhiều không
rõ ràng ("hãy kính trọng cha mẹ để được sống lâu hơn"), hoặc những trừng
phạt, những phúc lành, những hứa hẹn cứu rỗi, đày đọa. Ðôi khi sự chế tài rõ
rệt hơn: "Hãy ném đá cho chết người đàn bà ngoại tình". Nếu xem Torah
tương tự như luật thì đó là luật hình – nhưng là một thứ luật hình rất khác với
luật hình hiện tại. Bởi vì những vi phạm trước hết là những tội lỗi (péchés)
