chưa cần phải đi đến một vụ kiện thực sự: đó là những hình thức hòa giải,
trung gian, trọng tài. "Soft-justice" ở Mỹ. "Ordre négocié" ở Pháp. Phương
thức trọng tài càng ngày càng mở mang, trong luật quốc nội cũng như luật
quốc tế. Hệ thống tư pháp của Nhà nước chấp nhận sự mở mang của hệ thống
tư pháp tư nhân (justice privée).
Tôi không đặt vấn đề khen chê hay dở ở đây. Chỉ muốn nói rằng đức Phật
không bao giờ ban mệnh lệnh. Giới luật của Ngài không phải là mệnh lệnh.
Phật cũng không bắt buộc khi sám hối thì phải trả tiền.
CAO HUY THUẦN
Thượng Đế, Thiên Nhiên, Người, Tôi và Ta,
Trung tâm văn hóa Khuông Việt xuất bản, 1999 (tr. 32-49).
Nhà xuất bản TP Hồ Chi Minh, 2000 (tr. 38-60).
Chú thích
[1] Năm chương đầu của Thánh kinh (Bible) tức là Genèse, Exode,
Lévitique, Nombres, Deutéronome (gọi là Pentateuque), được tín đồ Ki-tô
giáo gọi là Cựu Ước, tín đồ của Do Thái giáo gọi là Năm chương của
Moise. Luật Liên minh của Do Thái nằm trong Exode. Quyển sách thứ hai
của luật nằm trong Deutéronome. Luật tu sĩ nằm trong Lévitique. Torah là
năm chương của Pentateuque.
[2] Gaudemet, trang 122.
