THƯỢNG ĐẾ, THIÊN NHIÊN, NGƯỜI, TÔI VÀ TA - Trang 65

Hobbes, người Anh, viết tác phẩm lừng danh Léviathan năm 1651. Ðại diện
chính hiệu của làn sóng mới: trí thức, thế tục và tư sản, tuy rằng Hobbes là
tín đồ Ki tô, theo đạo Tin lành. Ông là tín đồ của chủ thuyết duy danh, tổ sư
sáng lập lý thuyết "hợp đồng xã hội".
Hobbes bắt đầu với ý nghĩ rằng trong "tình trạng ban sơ" của nhân loại, con
người sống riêng rẻ, không tổ chức, cạnh tranh nhau mà sống, như chó sói
với chó sói. Ðó là tình trạng chiến tranh thường xuyên của tất cả chống lại tất
cả. Tại sao? Bởi vì bản chất của con người là ích kỷ và người chỉ tụ họp với
người khác khi nào có lợi ích mà thôi. Trong tình trạng ban sơ đó, ai cũng
bình đẳng với ai, và bởi vì mọi người bình đẳng với nhau nên ai cũng có
quyền ngang nhau trên mọi sự vật, ai cũng có cùng khuynh hướng hại nhau
và người nào cũng là mối đe dọa thường xuyên đối với người khác. Luật tự
nhiên trong tình trạng đó là sự bảo tồn sinh mạng.
Luôn luôn sợ hãi, lo lắng, đề phòng, tự vệ, con người cảm thấy không sống
được trong "tình trạng ban sơ" đó. Họ cảm thấy phải thoát ra, phải thành lập
xã hội. Xã hội được thành lập từ nỗi sợ hãi giữa người với người, không phải
từ lòng nhân của người này đối với người kia. Sự tập họp giữa người để thoát
ra khỏi tiêu diệt và chết chóc là bước đầu tiên của việc thành lập Nhà nước
và luật pháp. Chính trị và luật pháp, như vậy, là một phát minh, một sáng
kiến của trí thức con người. Một sáng kiến của con người có lý trí, duy lý, để
bước ra khỏi "tình trạng ban sơ" (état de nature) và bước vào "tình trạng xã
hội" (état civil). Bước đó được thực hiện bằng một hợp đồng gọi là "hợp
đồng xã hội". Bằng hợp đồng đó, con người thiết lập ở trên họ một sức mạnh
tối cao có nhiệm vụ tạo ra trật tự xã hội. Nguồn gốc của luật nằm ở đấy, bởi
vì luật không có trong "tình trạng ban sơ".
Ðây là một cách mạng trong vấn đề nguồn gốc của luật: luật sẽ là luật của
Nhà nước làm ra để thiết lập trật tự xã hội. Luật đó làm ra để phục vụ cá
nhân, bởi vì cá nhân quyết định đi vào "tình trạng xã hội" vì lợi ích của chính
họ. Phục vụ thế nào? Theo Hobbes, con người trong "tình trạng ban sơ" có tự
do để làm tất cả mọi việc nhằm mục đích bảo vệ sinh tồn và tự do đó là vô
giới hạn. Tất cả mọi người đều có quyền làm tất cả mọi việc: không có ai bị