những là đói mà còn bao nhiêu thứ khổ cực bêu riếu nữa!
Bây giờ gặp phải hội này,
Khi thì hạn hán, khi hay mưa dầm,
Khi thì gió bão ầm ầm,
Đồng điền thóc lúa mười phần còn ba.
Lấy gì đăng nạp nữa mà,
Lấy gì công việc nước nhà cho đang,
Lấy gì sưu thuế phép thường,
Lấy gì bổ chợ đong lường mà ăn?
“Nói thế là nguỵ biện. Tháng mười gặt hái, vui vẻ như anh vừa nói là chỉ
nơi đất đồng mùa. Ở những đất đồng chiêm như Nam Định, Thái Bình, Phủ
Lý, tháng năm là mùa gặt hái, còn tháng mười, anh còn nhớ ra thế nào
không? Từ giữa tháng sáu, các cánh đồng chiêm biến thành những dải nước
mông mênh trắng xoá. Làng mạc thành ra những cù lao nằm chơ vơ trong
nước bạc, từ thôn này sang thôn nọ có khi phải đi bằng thuyền nan. Và cái
cảnh trời nước mông mênh như thế kéo dài cho tới trung tuần tháng tám.
Lúc ấy, nước mới bắt đầu rút lần lần. Đó cũng là lúc người dân quê bắt đầu
lo bừa vụ chiêm. Thử tưởng tượng cuối tháng chín đầu tháng mười, trời đất
hanh hao, tay chân bị nẻ mà phải lội nước để cày bừa những thửa ruộng
lởm chởm những gốc rạ đâm vào chân. Mà nào chỉ có thế thôi đâu, đất
đồng chiêm lại nhiều giống đỉa cứ bám riết lấy chân người cày ruộng mà
cắn và hút máu!
