nhưng, lúc này, có lẽ không. Rất khó để luôn khước từ người đề nghị thực
hiện một đặc ân hay một hy sinh ban đầu. Vấn đề là khi đã được đưa ra, sẽ
rất khó để nhận biết lời đề nghị có chân thành hay không hoặc hành động
đầu tiên đó có phải là sự lợi dụng hay không. Nếu chúng ta luôn giả định
điều xấu nhất, chúng ta sẽ không thể nhận được lợi ích từ bất kỳ nhượng bộ
hay đặc ân đúng đắn nào mà các cá nhân không hề có mục đích lợi dụng
nguyên tắc đáp trả đưa ra.
Tôi có một đồng nghiệp vẫn tức giận mỗi khi nhớ lại cảm giác của cô
cháu gái mười tuổi do một người đàn ông – với biện pháp tránh nguyên tắc
đáp trả – chối từ lòng tốt của cô bé một cách thô lỗ. Bọn trẻ trong lớp cô bé
tổ chức một buổi liên hoan tại trường học cho ông bà của mình, và nhiệm
vụ của cô bé là tặng hoa cho mỗi vị khách bước vào sân trường. Nhưng
người đàn ông đầu tiên cô bé tiếp cận đã quát vào mặt cô: "Hãy giữ lại".
Không biết phải làm gì, cô bé lại giơ bông hoa ra lần nữa, và kết quả là chỉ
nhận được lời yêu cầu cho ông ta biết phải trả lại cô cái gì. Khi cô bé đáp lại
yếu ớt: "Không có gì cả, đó chỉ là một món quà thôi", ông ta nhìn cô bé
chằm chằm bằng một cái nhìn ngờ vực, khăng khăng là ông ta đã nhận ra
"mánh của cô bé" và nhớ lại những việc ông ta gặp ở quá khứ. Cô bé đã bị
tổn thương tới mức không thể tiếp cận ai được nữa và không hoàn thành
nhiệm vụ của mình – một việc mà cô bé không hề lường trước. Thật khó có
thể đổ lỗi cho ai, người đàn ông vô ý hay những người khai thác đã lạm
dụng ý thức đáp trả cho đến khi phản ứng của ông ta biến thành sự chối từ
tự động. Bất kể bạn thấy ai là người đáng đổ lỗi nhất, thì bài học ở đây đã
quá rõ ràng. Chúng ta sẽ luôn luôn thật sự gặp được những người hào
phóng cũng như còn có rất nhiều người luôn cố gắng thực hiện nguyên tắc
đáp trả một cách công bằng hơn là lợi dụng nó. Họ sẽ không tránh khỏi bị
xúc phạm vì những người trước sau bác bỏ nỗ lực của họ; xích mích hay xa
lánh xã hội cũng có thể là hậu quả họ gặp phải. Vậy thì chiến lược phản đối
hoàn toàn có vẻ là một lời khuyên không đúng đắn.
Có một giải pháp khác khả thi hơn. Giải pháp này khuyên ta nên chấp
nhận những yêu cầu đầu tiên của người khác nhưng chỉ chấp nhận cái cơ
bản của lời đề nghị chứ không phải toàn bộ cái được đưa ra. Nếu một người
đưa ra một lời đề nghị giúp đỡ lịch sự chúng ta có thể sẽ sẵn lòng chấp nhận
và nhận thấy rằng chúng ta đã tự bắt mình phải đáp trả một lúc nào đó trong
tương lai. Gắn với một người khác trong loại thỏa thuận này không phải là
