khác, tất cả đè nặng lên tâm tư người dân Sài Gòn cái cảm giác của người
dân trong một thành phố bị chiếm đóng, hơn thế nữa, một thành phố bị xóa
lên, xóa thói quen, xóa nền nếp, xóa cảm nghĩ, xóa dĩ vãng, xóa tất cả.
Thay vào đó là những mặc cảm phạm tội, những nỗi run sợ về tai họa có
thể úp chụp lên gia đình mình bất cứ lúc nào trong bóng đêm khuya khoắt,
và những cơn mệt mỏi, chán chường, tuyệt vọng, khi phải chứng kiến
những cảnh tố giác, bôi nhọ, xâu xé lẫn nhau của những con người muốn
tranh giành một chút đất sống trong hoàn cảnh mới. Bên cạnh đó là một
đám đông thầm lặng, câm nín, nhẫn nhục. Mọi người rút vào cái vỏ cá nhân
yếu ớt của mình để mong được yên thân, được quên đi mặc dù chỉ là kéo
dài thêm một cuộc sống đầy rẫy đắng cay và khổ nhục.
Rồi cũng cái đời sống đắng cay và khổ nhục ấy đã đánh văng Ba Sinh ra
khỏi ngôi trường tiểu học thân thuộc mà chàng đã gắn bó ở đó từ bao năm
nay. Từ một nhà giáo mẫu mực hiền hòa, nhỏ nhẹ, Ba Sinh đã biến thành
một con người dầm mưa dãi nắng suốt ngày ở ngoài đường phố! Đạp xích
lô, bán thuốc lá lẻ, bỏ mối bánh ngọt cho các tiệm ăn, vá ruột xe đạp ở các
gốc cây đầu đường.
Cho đến một hôm, tình cờ Ba Sinh ghé ngang qua cửa hàng bán sách cũ
ở một khu phố gần nhà. Căn nhà trước đây là một tiệm buôn đồ điện lạnh,
chủ nhà chắc đã di tản từ ngày 30 tháng 4, nên bị tiếp thu và có một gia
đình khác tới cư ngụ. Mọi dấu vết cũ đã bị thay đổi, ngoại trừ cái biển hiệu
treo ở trên cao thì còn giữ nguyên vị trí cũ mặc dù nó cũng bị bôi xóa bằng
vài nét chổi sơn nguệch ngoạc. Bây giờ, cánh cửa sắt đã được kéo lại gần
sát, chỉ vừa một lối đi. Mé bên ngoài hàng hiên được bầy biện thêm hai cái
kệ gỗ lớn trên chất đầy những cuốn sách, mặt bìa quay ra ngoài để ai đi
ngang qua đều nhìn thấy rõ.
Chỉ cần liếc thoáng qua, Ba Sinh cũng đã nhận ra ngay những cuốn sách
của các tác giả quen thuộc. Chàng xà vào như một kẻ có máu mê đỏ đen
vừa nhìn thấy quân bài. Cả một dĩ vãng êm đềm cũ như chợt hiện về quây
quần, chen chúc nhau trên những kệ hàng chật chội. Tên tuổi của các nhà
văn xuất hiện cả ở đây, nhưng chính họ thì đã mỗi người một ngả, kẻ đã ra
