với cha tôi trong bầu không khí đó và với tâm trạng bất an đó. Tuy nhiên
tôi vẫn còn đủ sáng suốt để tận hưởng những nỗi vui mừng của cuộc đoàn
tụ cha con sau gần một phần tư thế kỷ.
Ban ngày tôi dẫn cụ đi thăm phố xá. Ra Sài gòn, đi trên đường Bonard,
Nguyễn Huệ, bến tàu. Vào Chợ lớn đi xem khu vực Đồng Khánh, Khổng
Tử, chợ trời Kim Biên, quay về Gia Định xem chùa Ngọc Hoàng, Lăng
Ông Bà Chiểu, và ở bất cứ nơi nào tôi cũng lôi cụ về với dĩ vãng hơn hai
mươi năm, để qua đó trình bầy với cụ về những sinh hoạt của tôi, bạn bè
tôi, đồng bào tôi, những người không nằm trong quỹ đạo của xã hội chủ
nghĩa miền Bắc.
Buổi tối trở về chúng tôi quây quần bên những chung trà nhỏ. Tôi cố
quên hết đời sống chung quanh, quên hết những cơn điên loạn đang gậm
nhấm tâm hồn của một kẻ đã mất trắng gần như mọi thứ, mất đất đứng, mất
cả dĩ vãng của mình khi cứ bị buộc phải rũ bỏ, để chỉ ngồi ôn lại với cha
già những kỷ niệm hồi ấu thơ, lên sáu tuổi chạy bom Đồng Minh, mười một
tuổi tản cư chạy bom Pháp, và cuộc chiến Quốc Cộng kéo dài trong mịt mù
khói lửa ở cả hai miền Nam Bắc, tính ra nếu trừ một vài năm tạm yên, thì
cả cái đất nước này đã vang rền tiếng súng không ngơi nghỉ trên ba mươi
năm.
Tôi thấm thía nỗi chiu đựng của cha tôi trong suốt tiến trình khổ ải ấy.
Để đến bây giờ, tóc Người đã bạc trắng, mắt đã mờ, chân đã chậm nhưng
hằng ngày ông vẫn cứ phải đi từ tờ mờ sáng ra đón một cuốc xe điện từ Bờ
Hồ xuống Bạch Mai, chen chúc đánh vật với đám đông, cố chen lấy một
chỗ đứng và chịu trận cảnh ép bốn bề, xô tới xô lui như thế cả tiếng đồng
hồ mới tới được chỗ làm của một chân coi kho cho một Hợp tác xã. Chiều
về, cơ thể mệt rã rời, cũng lại chen chúc một lần như thế. Ngày này qua
ngày khác. Tháng này qua tháng khác. Năm này qua năm khác. Nếu không
đi làm, không đủ sống, mặc dù ông cụ cũng có lương hưu vài chục đồng.
Tôi thốt rùng mình ghê sợ thay cho những trái tim sắt đá của tập đoàn lãnh
đạo miền Bắc. Họ nhìn "thần dân" dưới bàn tay cai trị của họ không khác gì
những công cụ vô tri. Họ vắt sức lao động của con người với tất cả sự tàn
