Ngọc Lan - Phần nhiều tại chúng.
Bà ngoại - Bà thì bà tin rằng không. Cháu để bà nói, đừng ngắt lời bà nhé.
Ngọc Lan - Dạ, cháu xin nghe.
Bà ngoại- Cháu nói xưa trai yêu chủ nhà. Chỉ do một lẽ là chủ nhà yêu họ.
Xưa những chị sen ở nhà nào mà được đãi tử tế thì quyến luyến với nhà đó. Họ
không cần phải đứng nấp sau cửa để nghe trộm vì người ta không giấu giếm gì
họ hết. Họ bênh vực chủ nhà vì chủ nhà coi họ như tay chân, chung vui sẻ
buồn với họ. Danh dự của chủ nhà là danh dự của họ. Khi một người ở đau thì
chính chủ nhà thân hành săn sóc, thuốc thang, nên khi chủ nhà đau thì họ hầu
hạ lại rất tận tâm.
Cháu nói: bây giờ họ vừa tuân lệnh vừa càu nhàu, vậy bà hỏi cháu; người ta
nói với họ có được nhã nhặn không? Lễ phép không làm mất uy quyền. Trái
lại. Xưa một người tớ sống rồi già, rồi chết cũng trong một gia đình. Tương lai
họ được bảo đảm. Họ sống một cách vui sướng, không lo đến ngày mai. Khi
một người tớ gái thôi ở để về nhà chồng thì chủ nhà cho đồ mừng, may sắm
cho đủ, giúp cho ra ở riêng, vài khi lại tìm việc làm cho chồng nó nữa. Đứa con
đầu lòng của nó thường được chủ nhà đỡ đầu. Tình thân mật giữa thầy trò tạo
thêm một mối liên lạc thắt buộc hai nhà lại gần nhau hơn, vì tuy giai cấp có
khác nhưng cảm tình thì chung. Bây giờ một người ở hôm trước hôm sau có
thể bị đuổi rồi (Ngọc Lan muốn nói). Phải, bà biết. Có cho họ tám ngày! Tám
ngày! Đó, cái kết quả của một thời sống chung đáng lẽ phải êm đềm, thì như
vậy đó. Đầy tớ đau thì người ta đuổi vào nhà thương. Người ta coi họ như
những kẻ hạ tiện thì họ có kiếm cách thoát ly cái ách đó cũng là lẽ tự nhiên.
Người ta khinh họ thì họ phải phản động. Kết quả của chính sách thời nay là
vậy. Còn như bà, bà ở vào thời cổ và theo tục cổ và bà tưởng như vậy, ngay
trong thời buổi này, nếu bà muốn kiếm một người ở như hạng người ở thời xưa
thì cũng không khó. Mà bà không lầm đâu.
Ngọc Lan (ngờ vực) - Thời xưa! Làm sao được? Bây giờ người ta đã tiến bộ
rồi.
Bà ngoại - Này! Cháu có muốn bà nói rõ bà cho cái tiến bộ đó là cái gì
không? Nó là máy móc, một bộ máy thay cho một trái tim. Phải, sự tiến bộ đã
