Ngày 21 tháng Mười Hai
Sau hàng giờ lục lọi trên gác xép ngày hôm qua, chỉ có hai thứ bà mang
xuống là chiếc máng cỏ và chảo làm bánh vốn còn sót lại sau trận bom năm
nào. Có lẽ cháu sẽ nói máng cỏ thì dễ hiểu rồi, đang là mùa Giáng Sinh mà,
nhưng chảo làm bánh thì để làm gì nhỉ? Chiếc chảo này là của bà ngoại bà,
tức là bà cố của cháu, nó là vật duy nhất còn lại để cho thấy lịch sử của
những người phụ nữ trong gia đình chúng ta. Nó ở trên tầng thượng quá lâu
và bị rỉ sét nhiều nên bà mang thẳng tới phòng bếp, bỏ vào chậu và cố gắng
kỳ cọ bằng chút sức lực của đôi tay và xà phòng chuyên dụng. Cháu thử
nghĩ xem đã bao nhiêu lần nó được đặt vào và mang ra khỏi lò nướng, và đã
có bao nhiêu bàn tay khác nhau (hay giống nhau) đổ bột bánh vào? Bà mang
nó xuống là để cho nó được sống lại, để cháu sử dụng và có thể truyền lại
cho những đứa con gái của mình trong tương lai, dẫu gì thì cuộc đời của
chiếc chảo khiêm tốn này đã tổng kết và phản ánh lịch sử của nhiều thế hệ
trong gia đình nhà ta.
Vào giây phút nhìn thấy nó nằm dưới đáy rương, bà đã nhớ đến khoảng
thời gian hạnh phúc bên nhau cuối cùng của bà cháu mình. Lúc nào ấy nhỉ?
Một năm trước, hay có lẽ là trước đó nữa. Đầu giờ chiều hôm ấy cháu đã
vào phòng bà mà không gõ cửa. Bà đang nằm trên giường với hai tay gác
trước ngực, và khi nhìn bà, cháu đã khóc òa nức nở. Tiếng thút thít của cháu
đánh thức bà. “Có chuyện gì vậy cháu?” bà ngồi dậy và hỏi. “Chuyện gì đã
xảy ra?” “Bởi vì chẳng bao lâu nữa bà sẽ chết,” cháu trả lời và khóc to hơn
trước. “Lạy Chúa tôi,” bà bật cười, “cầu mong là nó sẽ không sớm đến thế.”
Rồi bà nói thêm: “Cháu biết không? Bà sẽ dạy cháu một thứ gì đó mà bà biết
làm còn cháu thì chưa biết. Bằng cách này, khi bà không còn ở bên cháu nữa
thì cháu có thể làm để nhớ đến bà.” Bà đứng dậy và cháu choàng tay ôm lấy
cổ bà. Bao nhiêu xúc cảm cũng bắt đầu trào dâng bên trong bà, nên để cho
