Xuyên Mỹ của Phan Việt, cái cách chị ấy tự dằn vặt bản thân để đi
xuyên qua cuộc hôn nhân, nó cũng mệt nhoài và chông gai như người
xưa từng đục xuyên núi vậy. Tôi thấy đồng cảm với những dằn vặt
không chỉ vì hôn nhân mà cả sự nghiệp PhD lơ lửng của chị. Tôi thì
thấy buông ra, bỏ đi, dễ lắm, sao phải níu. Nhưng nếu mẹ tôi, mẹ anh
buông, chúng ta đâu có gia đình hạnh phúc. Nếu như họ buông, họ thả,
chúng ta ngàn đời không đi qua nổi ngọn núi kia.
Và con đường cứ thế kéo dài. Đường xuyên qua núi đưa chúng tôi
đến một mảnh đất màu mỡ hơn. Mảnh đất ấy có con sông Korana ầm
ĩ, có những cánh rừng cao, xanh, sừng sững, không chỉ cho oxy mà
còn cho bóng mát. Plitvice ở nơi bắt đầu của những sự sống xanh. Chỉ
có hai giờ đi ô tô mà thiên nhiên và con người đã đổi khác. Ở đây,
chúng tôi có thiên nhiên, có sông, có hồ, có cây, có núi. Chúng tôi đã
rất vui vẻ. Khi trở về lại Zadar, trên một chuyến xe khác lúc một giờ
chiều ngày hôm sau, cả lũ lại buồn thiu, không chỉ bởi mất thêm tiền
xe bus, không chỉ bởi cái nóng, chuyến xe dài hơn dự kiến hay một
ngày đợi chờ xe trôi trong vô nghĩa. Tôi còn bị thứ tâm lý lạ lùng nào
đó bủa vây, bóp nghẹt, tim nặng như đá đeo. Bạn ngồi cùng, còn thấy
kỳ lạ: “Sao tự nhiên tâm trạng vậy”.
Thực ra tâm trạng ấy bắt đầu trỗi dậy từ khi xe rời bỏ màu xanh kia.
Khi những con đường lại quay về với bụi, những cây thấp, chỉ tới đầu
gối. Vài cái chòi tạm bợ bán cherry. Xe tắc lại cả hai phía, bụi thì cứ
mù mịt trong nắng chiều oi gắt. Thật buồn cười là khi nhìn thấy ngôi
nhà lăn lóc ở một góc núi nhiều đá, có người bảo nó giống chỗ này
chỗ kia, tôi lại chỉ nghĩ tới Mỵ, tới tiếng kèn môi bên bờ rào đá, tới
“Đồi Gió Hú”, đại loại toàn những thứ trong sách vở. Tôi nhìn con
đường bụi chỉ nghĩ tới nước Mỹ trong phim Nebraska hay truyện của
Jack Kerouac. Tôi thấy nỗi buồn của thế hệ The Beat
với sự lang
thang và điên khùng đầy cảm hứng. Những gì tôi biết hoàn toàn không
thực, tôi mơ hồ đến kinh ngạc. Có lẽ kể cả cái cảm giác nặng nề ấy
