sự cuối cùng, chàng nghĩ ngợi một giờ và đi thăm Rêbêca để báo cho bà
biết quyết định của mình.
Trong ngôi nhà tranh tối tranh sáng, chỉ có bà quả phụ cô đơn đã một thời
là người bạn để chàng giãi bày những tình cảm thầm yêu trộm nhớ của
mình và là người ngồi ở nhà mình kiên trì theo dõi khi nào bọn lính đem
bắn chàng, đã cứu chàng thoát chết. Giờ đây bà chỉ còn là bóng dáng của
thời qua. Bà lẩn mình trong bộ đồ tang đen phủ kín đến ngón tay, ngón
chân, và với trái tim nguội lạnh, bà hầu như không biết gì về chiến tranh.
Đại tá Aurêlianô Buênđya có cảm giác rằng chất diêm sinh từ xương cất
hiện ra ngoài làn da bà, và rằng bà thấp thoáng hiện hình sau ngọn lửa ma
trơi trong cái không khí tù đọng hầu như vẫn còn sực nức mùi thuốc súng.
Chàng bắt đầu khuyên bà hãy bớt thương nhớ chồng và hãy mở cửa sổ cho
nhà thoáng đãng, rằng bà hãy tha thứ cho thiên hạ trước cái chết của Hôsê
Accađiô. Nhưng Rêbêca đã ở ngoài mọi cám dỗ phù hoa. Sau khi đã tìm
kiếm chúng một cách vô ích trong dư vị của đất, trong những bức thư tẩm
hương của Piêtrô Crêspi, trên cái giường rung lên trước sức nặng cuồng say
của chồng mình, bà đã gặp được cái không khí thanh thản trong ngôi nhà
ấy, nơi sự hồi tưởng khôn nguôi đã làm hiện hình những ký ức xưa và như
người thực chúng lượn lờ đi lại trong các phòng đóng kín. Nằm dài trên
chiếc ghế xích đu gỗ liễu giỏ, nhìn đại tá Aurêlianô Buênđya như thể chàng
là một bóng hình của thời xưa, Rêbêca không hề tỏ ra bối rối khi bà được
biết rằng các đất đai do Hôsê Accađiô lấn chiếm trái phép nay sẽ được trả
lại cho những người chủ chân chính của chúng.
- Aurêlianô ạ, hãy để cho người ta làm điều chú đã quyết định. Lúc nào chị
cũng nghĩ, và giờ đây chị càng khẳng định ý nghĩ của mình, rằng chú là
một thằng đê hèn.
Việc kiểm tra văn tự ruộng đất được kết thúc đồng thời với các phiên toà
khẩn cấp do đại tá Hêrinênđô Mackêt điều khiển và các phiên toà này đều
kết thúc với việc xử bắn toàn bộ số sĩ quan của quân đội chính phủ bị phía
cách mạng bắt giữ làm tù binh. Phiên toà quân sự cuối cùng là phiên toà xét
xử tướng Hôsê Raken Môncađa. Ucsula can thiệp. "Đó là một nhà chức
trách tốt nhất trong số các nhà chức trách ở Macônđô", cụ nói với đại tá