của những người thân, thì tình cảm gia đình, bị ngủ quên đã khá lâu, nay
sống lại mạnh mẽ hơn bao.
- Cuối cùng, - Ucsula nói, - một lần nữa chúng ta lại có người đàn ông
trong nhà.
Amaranta là người đầu tiên hồ nghi rằng người ta đã làm cho chàng thất bại
vĩnh viễn. Một tuần trước khi đình chiến, khi chàng bước vào nhà không có
lính hộ vệ, theo sau là hai lính dõng đi chân đất, những người này đặt
xuống hành lang tất cả các đồ thô do la chở, và một hòm đựng thơ, vật còn
lại duy nhất trong số tư trang đẹp đẽ của chàng, thì cô thấy chàng đi qua
trước phòng máy may và gọi chàng. Đại tá Aurêlianô Buênđya dường như
khó nhận ra cô.
- Em là Amaranta đây! - cô nói đùa, vui vẻ vì anh mình trở về và chìa cho
chàng xem tấm băng đen. - Hãy nhìn này, anh.
Đại tá Aurêlianô Buênđya nhoẻn một nụ cười y hệt nụ cười chàng nhìn
thấy cô băng tay lần đầu tiên, cái lần chàng trở về Macônđô bị kết án tử
hình.
- Ôi, thật khủng khiếp, - chàng nói, - thời gian trôi đi sao mà nhanh thế!
Quân đội thường trực có nhiệm vụ bảo vệ ngôi nhà. Chàng trở về trong tư
thế bị áp giải, bị phỉ nhổ, bị buộc tội đã làm cho chiến tranh tái phát với
mục đích bán nó đắt hơn. Chàng run lẩy bẩy vì sốt và vì rét và một lẩn nữa
hai nách chàng lại sưng. tấy lên. Sáu tháng trước khi nghe tin sẽ có đình
chiến, Ucsula đã mở cửa và quét dọn phòng của vợ chồng chàng rồi xông
trầm hương khắp các xó xỉnh mà nghĩ rằng chàng sẽ trở về tĩnh dưỡng tuổi
già bên cạnh những con búp bê lâu ngày không dùng đến của Rêmêđiôt.
Nhưng thực ra, trong hai năm cuối cùng chàng đã trả cho cuộc đời những gì
mình được hưởng kể cả phần mình hưởng trong tuổi già. Vào lúc đi qua
xưởng kim hoàn từng được Ucsula chuẩn bị khéo léo, chàng không nhận ra
ngay cả đến chùm chìa khoá đã cài sẵn ở ổ khoá. Chàng không cảm nhận gì
hết ngay cả những hư hỏng dù lớn dù nhỏ do thời gian trôi đi đã để lại
trong ngôi nhà và rằng sau một thời gian vắng nhà rất lâu ấy nếu một người
vẫn giữ sống nguyên những kí niệm của mình hẳn phải thấy đó là một tai
hoạ. Chàng không mảy may đau khổ trước những vết vôi lở trên tường,