Macônđô. Chàng trẻ tuổi đó phải trải qua sáu ngày đường cực nhọc, lôi chú
lừa lả đi vì đói để đến kịp giờ ký kết hiệp định đình chiến. Với điệu bộ thư
thả của người đang thất vọng, chàng trẻ tuổi dỡ hai chiếc hòm, mở tung
chúng ra, rồi đặt lên bàn bảy mười hai viên gạch vàng từng viên từng viên
một. Không một ai nhớ số của cải kếch sù ấy vẫn còn. Trong năm chiến
tranh cuối cùng đầy biến động khi bộ chỉ huy trung ương bị vỡ từng mảng
và cuộc cách mạng biến chất thành một cuộn đánh lộn đẫm máu giữa các
viên tư lệnh, thật khó mà xấc định được bất kỳ một trách nhiệm nào thuộc
về ai. Số vàng của quân khởi nghĩa, vốn bị nung chảy thành từng cục và sau
đó được phủ một lớp bùn nung, trên thực tế không được một ai kiểm soát.
Đại tá Aurêlianô Buênđya bảo liệt ghi bảy mươi hai viên gạch vàng ấy vào
danh sách của cải do phía quân cách mạng đầu hàng giao cho chính phủ rồi
kết thức lễ ký kết mà không cho phép ai đọc diễn văn. Anh thanh niên gầy
còm xanh tái ấy vẫn đứng trước mặt chàng với đôi mắt màu hổ phách nhìn
thẳng vào mắt chàng.
- Còn gì nữa chàng trẻ tuổi? - đại tá Aurêlianô Buênđya hỏi.
Đại tá trẻ tuổi nghiến hai hàm răng lại:
- Chứng từ! - chàng trẻ tuổi nói.
Đại tá Aurêlianô Buênđya chìa cho anh chứng từ do chính tay chàng viết.
Sau đó, chàng uống một cốc nước chanh và một chiếc bánh biscô do các cô
nữ tu sĩ phân phát; rồi chàng đi về một trong những gian lều người ta chuẩn
bị sẵn nếu chàng muốn nghỉ ngơi. Tại đây, chàng cởi áo sơ mi, ngồi lên
mép chiếc giường một. Vào lúc ba giờ mười lăm chiều, chàng chĩa mũi
súng lục vào ngay vòng tròn do viên bác sĩ bảo vệ sức khoẻ lấy thuốc đỏ vẽ
lên ngực mình rồi bóp cò. Ở Macônđô vào đúng cái giờ ấy Ucsula mở vung
nồi sữa nấu trên bếp lửa, ngạc nhiên thấy rằng sao nó lâu sởi thế và cụ thấy
giòi bọ đầy trong nồi sữa.
- Người ta đã giết Aurêlianô rồi, - cụ thảng thốt kêu lên.
Cụ nhìn ra sân, ngoan ngoãn vâng theo thói quen cô đơn của mình, rồi lập
tức cụ nhìn thấy Hôsê Accađiô Buênđya, người đầm đìa nước mưa vẻ buồn
bã vì trời mưa và già đi rất nhiều so với lúc cụ mất. "Người ta đã giết nó vì
tội phản bội, - Ucsula bình giá, - và chẳng một ai làm ơn vuốt mắt cho nó".