TRĂM NĂM CÔ ĐƠN - Trang 233

chuộc lấy cái tội dám hỗn xược đối với một cụ già vốn không làm hại ai cả.
Ðó là lời cảnh cáo đanh thép mà đại tá đã nói ra miệng, do đó ngài Tổng
thống nước Cộng hoà đến phút chót đã hoãn chuyến đi và để cho lễ mừng
thêm long trọng, ngài đã phái một đặc phái viên đi thay mình. Ðại tá
Hêrinênđô Mackêt, hoàn toàn ở yên một chỗ, đã rời bỏ giường bệnh bại
liệt, đến an ỉn người bạn chiến đấu cũ của mình. Khi thấy xuất hiện một
chiếc ghế xích đu được bốn người đàn ông khiêng, và thấy người bạn từng
chia sẻ với mình mọi nỗi vinh nhục ngay từ thời trai trẻ ngồi trên nó bên
những chiếc gối, thì đại tá Aurêlianô Buênđya nhận ra ngay rằng đại tá
Hêrinênđô Mackêt gắng gượng đến để bày tỏ tình đoàn kết của mình.
Nhưng khi đã biết ý định thực của chuyến viếng thăm này, ngài đã ra lệnh
đuổi người bạn cố tri của mình ra khỏi xưởng kim hoàn.
- Thật là quá muộn ta mới hiểu rằng, - ngài nối với bạn mình, - nếu để
chúng bắn anh thì ta đã làm phúc cho anh nhiều đấy.
Thế là ngày lễ thượng thọ của ngài đại tá được tiến hành không có sự tham
gia của bất kỳ thành viên nào trong gia đình Buênđya. Lễ mừng này đã
ngẫu nhiên trùng với tuần lễ hội giả trang Cacnavan nhưng không một ai có
thể cởi bỏ cho đại tá Aurêlianô Buênđya cái ý nghĩ dai dẳng cho rằng sự
trùng hợp ấy cũng đã được chính phủ dự tính trước để làm cho lời bắng bổ
đó càng thêm thô bạo. Từ xưởng kim hoàn vắng lặng, ngài nghe các bản
hành khúc hùng dũng, nghe hăm mốt loạt đại bác nổ, nghe những hồi
chuông vang lên bản thánh ca tạ ân, và nghe một vài câu trong cái bài diễn
văn đọc trước nhà mình khi họ lấy tên ngài đặt cho một đường phố. Khi
mắt ngài nhoè nước mắt, thứ nước mắt tủi hờn, thứ nước mắt căm giận và
lần đầu tiên kể từ khi chịu thất bại đến nay, ngài cảm thấy đau khổ vì không
còn chí cái thế và sức bạt núi thời trai trẻ để mở một cuộc chiến đẫm máu
đặng quét sạch chế độ Bảo hoàng. Giữa lúc những tiếng ồn vui vang vọng
của ngày hội chưa dứt thì Ucsula gõ cửa xưởng kim hoàn.
- Ðừng làm phiền nữa, - ngài nói. - Ta đang bận.
- Mở cửa mau, - với giọng nói thường ngày, cụ đòi mở. - Việc này chẳng
can dự gì với ngày hội đâu.
Thế là đại tá Aurêlianô Buênđya mở then cửa và ngài thấy ở trước cửa