TRĂM NĂM CÔ ĐƠN - Trang 257

thân thương nào. Một lần nữa ngài mở cửa căn buồng của Menkyađêt để
tìm kiếm dấu vết cuộc chiến tranh đã qua, nhưng chỉ thấy những đống đổ
nát, rác rưởi và những đồ vứt đi chất đống lại đấy sau bao năm không ai
nhòm ngó tới. Trên bìa những quyển sách gáy da chẳng còn ai giở tới nay
đã ẩm mốc và lên rêu xanh, trên khoảng không vốn là nơi sáng sủa và trong
lành nhất nhà cứ bập bềnh cái mùi không thể chịu được của những kỷ mềm
đã thồi rữa. Một buổi sáng nọ ngài thấy Ucsula ngồi khóc dưới gốc cây dẻ,
dưới chân người chồng đã chết. Ngài đại tá Aurêlianô Buênđya là người
duy nhất trong nhà, không tiếp tục nhìn thấy cụ bà cường tráng tàn tạ đi
trong nửa thế kỷ sương gió. "Hãy chào cha đi" - Ucsula nói với ngài. Ngài
dừng lại chốc lát trước cây dẻ và một lần nữa nghiệm thảy rằng khoảng
trống kia cũng không gây ấn tượng gì đối với ngài cả.
- Mẹ bảo gì? - ngài hỏi.
- Trông ông ấy rất buồn, - Ucsula trả lời, - chắc ông ấy nghĩ rằng con sẽ
chết.
- Hãy nói với cha rằng, - ngài đại tá mỉm cười nói, - người ta không chết
khi phải chết, mà sẽ chết khi nào có thể chết.
Lời tiên đoán của người cha đã khuất khơi dậy chút ngạo nghễ cuối cùng
còn lại trong tim, nhưng ngài lại tưởng nhầm đây là một cuồng sức mạnh
đột ngột. Vì vậy mà ngài cứ gạn hỏi Ucsula xem những đồng tiền vàng tìm
thấy trong bức tượng thánh Hôsê bằng thạch cao đã được chôn ở chỗ nào
trong sân. "Không bao giờ con biết được", - cụ nói chắc như đinh đóng cột,
và thêm: "Một ngày kia chủ nhân của chỗ của cải ấy hẳn sẽ xuất hiện, và
chỉ có người ấy mới đào bới lên được". Không ai hiểu vì sao một người
luôn luôn hào hiệp đến thế mà lại tỏ ra khao khát tiền bạc nhường ấy, và
không chỉ là số tiền đủ để có thể giải quyết một việc khẩn cấp, mà là một số
của cải khổng lồ đến nỗi Aurêlianô Sêgunđô chỉ nghe nói đã phát khiếp lên.
Những người cùng cánh mà ngài tìm đến nhờ giúp đỡ đều trốn biệt không
tiếp. Chính vào lúc ấy người ta nghe ngài nói: "Ðiểm khác nhau duy nhất
hiện nay giữa phái Tự do và phái Bảo hoàng là ở chỗ những người Tự do đi
lễ nhà thờ vào lúc năm giở và những người Bảo hoàng thì đi vào lúc tám
giờ". Tuy nhiên, ngài cứ một mực thiết tha, cầu khẩn, vứt bỏ tất cả mọi