TRĂM NĂM CÔ ĐƠN - Trang 258

nguyên tắc danh dự mà ngài vốn tuân thủ, chạy vạy chỗ này một ít chỗ kia
một ít với một sự kiên nhẫn thầm lặng, chỉ trong vòng tám tháng ngài đã
hùn được một món tiền lớn hơn eả số tiền Ucsula đã chôn giấu. Lúc bấy giờ
ngài đến thăm đại tá Hêrinênđô Mackêt nhờ giúp đỡ để mở cuộc chiến
tranh tổng lực.
Ðã có một thời đại tá Hêrinênđô Mackêt đúng là người duy nhất có thể giật
dây các cuộc bạo động mặc dù vẫn nằm trên chiếc ghế xích đu của người
bại liệt. Sau Hiệp định ảnh chiến Neclanđia, trong khi đại tá Aurêlianô
Buênđya lẩn tránh ở xưởng kim hoàn sản xuất những con cá vàng thì
Hêrinênđô Mackêt tiếp xúc với đám sĩ quan khởi nghĩa trung thành với
ngài cho tới thất bại. Cùng với họ ngài tiến hành cuộc chiến tranh của sự
nhục nhã hàng ngày, của sự cầu khẩn và van xin, lào là xin trở lại vào ngày
mai", nào là "cũng sắp sửa", rồi lại "chúng tôi đang chú ý xem xét trường
hợp của ngài"; một cuộc chiến tranh thua thiệt vô phương cứu chữa chống
những kẻ phục vụ tận tuy và chắc chắn đáng phải được nhưng lại không
bao giờ được hưởng khoản trợ cấp suốt đời. Cuộc chiến tranh khác cuộc
chiến tranh đẫm máu hai mươi năm, không gây nhiều thiệt hại như cuộc
chiến tranh gậm nhấm của sự áp đặt vĩnh viễn. Chính đại tá Hêrinênđô
Mackêt từng thoát khỏi ba vụ mưu sát, sống sót với năm vết thương và bình
yên vô sự qua biết bao trận khác, đã chết ngợp trong sự vây hãm tàn bạo
của hy vọng và nếm mùi thất bại nhục nhã của tuổi già, trong khi nghĩ tới
Amaranta giữa những chiếc đèn hình thoi trong căn nhà ở nhờ. Những cựu
chiến binh, mà người ta còn biết tin, dã xuất hiện trên một tờ báo qua
những tấm ảnh, mặt câng câng, cùng chụp chung với ngài Tổng thống vô
danh của nước Cộng hoà, người đã tặng bọn họ những chiếc cúc có in ảnh
ngài để dùng đơm ở cổ áo, và trả cho họ một lá cờ bẩn thỉu, vấy máu và ám
khói thuốc súng để phủ lên những chiếc quan tài của chính họ. Còn những
người khác, những người biết tự trọng hơn, vẫn chờ đợi một bức thư trước
cảnh tranh tối tranh sáng của lòng thương thiên hạ, chết dần chết mòn vì
đói khát, sống dở chết dở vì điên dại, thối rữa tàn lụi đi vì già cỗi giữa cái
đống cứt đái thơm tho của sự vinh quang. Vì vậy mà khi đại tá Aurêlianô
Buênđya mời tham gia vào việc tổ chức một cuộc chiến tranh một mất một