Gabriel Garcia Márquez
Trăm năm cô đơn
Chương 13
Trong những năm đầy náo loạn gần đây, Ucsula có rất ít thì giờ rảnh rỗi
chăm lo cho Hôsê Accađiô học để trở thành Giáo hoàng. Khi cậu cần chuẩn
bị gấp để đi thi, Mêmê, em gái cậu, lớn lên giữa tính nết hà khắc của
Phecnanđa và tính tình chua ngoa của Amaranta, lúc đó cũng đã đến tuổi
vào trường nữ tu để được rèn giũa thành một nghệ sĩ tiểu phong cầm.
Ucsula rất băn khoăn nghi ngờ hiệu quả của các phương pháp dùng để rèn
giũa tinh thần học hành trễ nải của vị Giáo hoàng tương lai, nhưng cụ
không đổ lỗi cho tuổi già lẫn cẫn của mình hay cho con mắt mờ những đám
mây phủ hầu như không để cho cụ nhận rõ được hình thù của sự vật, mà lại
qui tội cho cái mà cụ cũng không xác định được chính xác nhưng hiểu
nhầm nó với một sự tiêu phí thời gian ngày càng tăng. "Năm tháng bây giờ
không còn giống như năm tháng trước kia", cụ thường hay nói như vậy mà
cảm thấy công việc hàng ngày như tuột khỏi tầm tay mình. Cụ nghĩ: trước
kia trẻ em chậm lớn hơn nhiều. Chỉ cần cụ nhớ lại quãng thời gian đủ để
Hôsê Accađiô, đứa con cả của cụ, đi theo đám digan và mọi chuyện xảy ra
trước khi cậu trở về người xăm loang lổ như một con rắn và nói năng như
một nhà chiêm tinh học, và cả những chuyện xảy ra trong nhà trước khi
Amaranta và Accađiô bỏ nói thổ ngữ của người Anhđiêng để học nói tiếng
Tây Ban Nha; chỉ cần cụ nhớ lại những buổi chiều thanh thản rực rỡ nắng
trong đó Hôsê Accađiô Buênđya đáng thương phải chịu đựng dưới bóng
cây dẻ, và tất cả những gì cần phải bày tỏ sự tiếc thương trước cái chết của
chồng mình trước khi người ta đưa về cho cụ một ngài đại tá Aurêlianô
Buênđya đang hấp hối, mặc dù cụ đã qua bao nhiêu cuộc chiến tranh và bao
nhiêu đau khổ vì ngài, thế mà cụ vẫn chưa tới năm mươi tuổi. Hồi trước,
sau khi cả ngày ngồi làm những chiếc kẹo nặn hình con giống, cụ vẫn còn
thời gian chăm sóc các con để nhìn vào tròng mắt những đứa trẻ mà biết
chúng ốm đang cần có một lọ dầu. Trái lại bây giờ khi không có việc gì làm
và với Hôsê Accađiô cưỡi trên lưng, cụ lang thang từ mờ sáng đến tận đêm
