TRĂM NĂM CÔ ĐƠN - Trang 311

động đã dựa trên những yếu tố sau đây: nhà ở không bảo đảm sức khoẻ cho
công nhân, ngành phục vụ y tế thì giả nhân giả nghĩa, điều kiện lao động thì
rát bất công. Ngoài ra những người công nhân còn khẳng định rằng Công ty
đã không trả lương cho họ bằng tiền mặt mà trả bằng bông (tem phiếu) chỉ
dùng để mua giăm-bông Virginia trong những cửa hàng uỷ thác của Công
ty. Hôsê Accađiô Sêgunđô bị bắt vì anh đã chứng minh được rằng chế độ
trả lương bằng bông chẳng qua chỉ là một thủ đoạn kinh tế của Công ty
nhằm nuôi những con tàu chở hoa quả của nó. Giả sử không có hàng cho
các cửa hàng uỷ thác, những con tàu ấy đã phải chạy không tải từ Niu
Oóclêăng đến các cảng để nhận chuối. Còn những tội trạng khác mọi người
đều biết. Thầy thuốc của công ty không khám bệnh cho người ốm mà chỉ
bắt họ xếp hàng một ngay trước bệnh xá và một nữ y tá đặt vào lưỡi họ một
viên thuốc có màu sun phát đồng bất kể họ bị bệnh sốt rét, bệnh lậu hay
mắc chứng táo bón. Ðó là phương pháp trị bệnh hết sức phổ biến đến mức
bọn trẻ con có khi xếp hàng vài ba lượt và đáng lẽ phải uống những viên
thuốc ấy thì chúng lại mang về nhà để chơi. Công nhân sống chui rúc trong
những căn lán tồi tàn. Lẽ ra phải làm cầu tiêu công cộng thì vào những dịp
lễ chúa giáng sinh bọn kĩ thuật của Công ty mang tới đây những chiếc cầu
tiêu di động dùng cho năm mươi người và còn hướng dẫn cách sử dụng như
thế nào để dùng được lâu. Những luật sư già lụ khụ mặc đồ đen, những kẻ
trong thời gian trước đây cứ bám lấy đại tá Aurêlianô Buênđya để làm
phiền ngài giờ đây là đại diện cho Công ty chuối, bằng những lời phán xử
đổi trắng thay đen y như trò ảo thuật đang tìm cách gỡ bí cho Công ty
chuối. Khi những người lao động thống nhất chỉ thảo ra một lá đơn gồm
những yêu sách chung thì trong suốt thời gian dài những yêu sách này vẫn
không được chính thức đệ trình lên Công ty chuối.
Khi ngài Brao biết tin có lá đơn mới của công nhân, lập tức ngài mắc ngay
toa xe lộng lẫy mái lợp thuỷ tinh của mình vào đoàn tàu rồi cùng với các vị
đại diện thường trực của Công ty vội vàng biến mất tăm khỏi Macônđô.
Tuy vậy, công nhân đã túm được một trong số những vị đại diện ấy ngay tại
một nhà thổ nọ và buộc ông ta phải kí vào tờ sao của lá đơn khi ông này
còn đang trần như nhộng với một phụ nữ. Người này tự nguyện làm mĩ