tận nơi để xem cụ còn sống hay không và đặt cụ lên đùi để cho uống vài
thìa nhỏ nước đường. Lúc ấy Ucsula giống như một bà lão vừa mới chào
đời. Amaranta Ucsula và Aurêlianô ẵm cụ từ chỗ này đến chỗ khác trưởng
phòng ngủ và đặt cụ lên bàn thờ để xem cụ có lớn hơn Chúa hài đồng hay
không, và một buổi chiều chúng đem giấu cụ vào trong một chiếc hòm
đựng thóc, nơi lũ chuột có thể ăn thịt cụ. Một ngày chủ nhật, trong khi
Phecnanđa đang cầu kinh, Amranta Ucsula và Aurêlianô vào phòng ngủ,
túm lấy gáy và cổ chân Ucsula, khiêng cụ đi.
- Cụ cố thật tội nghiệp, - Amaranta Ucsula nói, - cụ đã chết vì tuổi già!
Ucsula giãy lên:
- Ta còn sống đây!
- Thấy chưa, - Amaranta Ucsula nín cười và nói, - ngay cả hơi thở cung
chẳng còn.
- Ta đang nói đây! - Ucsula gào lên.
- Nói đâu mà nói, - Aurêlianô bảo - Cụ cố chết như một con dế nhỏ ấy.
Lúc đó Ucsula đành chịu. "Trời ơi!", Ucsula thầm kêu: "Vậy ra đây là cái
chết". Ucsula bắt đầu đọc lời cầu nguyện không dứt, vội vã và sâu sắc, lời
nguyện cầu kéo dài tới hơn hai ngày, và hôm thứ ba thì biến thành sít pha
tạp giữa lời cầu Chúa với những lời chỉ bảo thiết thực để cho những con
kiến đỏ không làm đổ ngôi nhà, để ngọn đèn ở trước tấm ảnh của Rêmêđiôt
không bao giờ tắt, để mọi người hãy giữ gìn không để bất kì người nào
trong dòng họ Buênđya lấy người cùng chung huyết thống, bởi vì những
cuộc hôn nhân như vậy sẽ cho ra đời những đứa con có đuôi lợn. Aurêlianô
Sêgunđô cố lợi dụng tình trạng mê sảng của Ucsula để cụ nói cho biết nơi
chôn cất vàng, nhưng lại một lần nữa những lời van nài ấy không có kết
quả. "Khi nào chủ của số vàng ấy xuất hiện, - Ucsula nói, - thì trời sẽ chiếu
sáng để người ấy nhìn thấy". Santa Sôphia đê la Piêđat thì tin chắc rằng chỉ
một sớm một chiều là Ucsula sẽ chết thôi, vì trong những ngày đó bà đã
nhìn thấy điềm gở của trời đất: những bông hồng lại có mùi hương của loài
rau muối, một quả bí đựng hạt đậu xanh rơi xuống đầu bà và những hạt dậu
ở trên nền nhà nằm theo một trật tự hình học hoàn chỉnh và có hình con sao
biển, rồi một đêm bà thấy có một hàng đĩa màu da cam rực sáng bay ngang