TRĂM NĂM CÔ ĐƠN - Trang 362

Menkyađêt hé cho Aurêlianô biết rằng mình chẳng còn nhiều dịp trở lại căn
phòng này. Nhưng Menkyađêt bình tâm đi đến cái chết vĩnh hằng, bởi vì
Aurêlianô có thời gian để học tiếng Phạn trong những năm tháng trước khi
các tấm da thuộc kia tròn trăm tuổi và người ta có thể đọc được chúng.
Chính Menkyađêt đã chỉ cho Aurêlianô biết rằng ở trên con đường chạy
đến bờ sông, nơi ở thời kỳ Công ty chuối người ta thường xem hậu vận và
đoán mộng, trong cửa hàng sách của một nhà thông thái người xứ
Catalunha có cuốn Sánskrit Primer(l) mà nếu Aurêlianô không mua vội thì
chỉ sáu năm sau sẽ bị gián nhấm hết. Lần đầu tiên trong rất nhiều năm
tháng đã qua của đời mình, Santa Sôphia đê la Piêđat để lộ một tình cảm,
và đó là một tình cảm sững sờ, khi Aurêlianô đòi hỏi cụ mang về cho chú
cái cuốn sách nằm giữa tập Giêrudalem giải phóng(2) và tập thơ của
Mintôn(3), phía bên phải cùng thuộc hàng thứ hai của giá sách. Vì không
biết chữ nên Santa Sôphia đê la Piêđat học thuộc lòng những lời hướng dẫn
đó và cụ chạy tiền bằng cách đem bán một trong mười bảy con cá vàng còn
lại ở xưởng kim hoàn mà chỉ có cụ và Aurêlianô biết chúng đã được cất
giấu ở chỗ nào trong đêm bọn lính lục soát ngôi nhà.
Aurêlianô tiến bộ trong việc học tiếng Phạn, trong khi đó Menkyađêt ngày
một thưa nhạt và xa vời, lẫn dần vào ánh sáng ban trưa rực rỡ. Lần cuối
cùng Aurêlianô cảm thấy cụ là lúc Menkyađêt dường như chỉ còn là một
cái bóng không thể nhìn thấy đang lầm rầm "Ta đã chết vì bị siết trên
những cồn cát ở bờ biển Singapore". Căn phòng lúc đó bỗng trở nên thiếu
sức đề kháng trước sự tấn công của bụi bặm và nóng bức, của mọt và kiến,
của mối và gián, những con vật từng biến kiến thức trong sách vở và các
tấm da thuộc kia thành bụi.
Trong nhà không thiếu thức ăn, Aurêlianô Sêgunđô chết hôm trước thì hôm
sau một trong những người bạn của ông từng đem tới chiếc vòng hoa với
dòng chữ bất kính kia đã trả cho Phecnanđa một khoản tiền mà ông ta nợ
chồng bà. Cũng từ hôm ấy một người làm nghề chuyển hàng cứ vào ngày
thứ tư lại mang tới một làn thức ăn đủ cho cả một tuần lễ. Chẳng bao giờ có
ai biết rằng những thức ăn đó là do Pêtra Côtêt gửi tới với ý nghĩ: bằng
cách tỏ lòng thương hại kéo dài, bà sẽ làm khổ nhục người đã từng làm