TRĂM NĂM CÔ ĐƠN - Trang 37

bỗng nhiên, đúng như lời cậu báo trước, nó bắt đầu rung lên bần bật rồi lăn
ra mép bàn như có sức đẩy từ bên trong, và nó vỡ toang từng mảnh trên sàn
nhà. Ucsula hoảng sợ, kể lại câu chuyện với chồng mình, nhưng ông giải
thích cái hiện tượng ấy như một hiện tượng tự nhiên. Ông vẫn thường như
thế, luôn luôn không để ý đến sự có mặt của các con mình, phần vì coi tuổi
thơ như một giai đoạn thiếu trí tuệ và phần vì lúc nào ông cũng quá đam mê
trong những lý thuyết hư vô.
Nhưng kể từ buổi sáng gọi bọn trẻ đến giúp mình tháo dỡ các dụng cụ của
phòng thí nghiệm ra khỏi thùng, ông đã dành cho chúng những giờ quí nhất
của mình. Trong căn phòng biệt lập mà trên các tường của nó ngày một dày
đặc các bản đồ khó hiểu và các bức hoạ huyền thoại, ông dạy chúng đọc,
viết, làm toán và ông nói với chúng về những điều kỳ diệu của thế giới
không chỉ dừng lại trong khuôn khổ những hiểu biết mà nhiều khi còn vượt
xa trí tưởng tượng của ông. Đây là điều mà bọn trẻ vừa học được: ở một
miền đất tận cùng Nam châu Phi, có những người rất đỗi thông tuệ và hiền
lành đến mức niềm vui duy nhất của họ là được ngồi suy tư; và rằng người
ta có thể lội qua biển Egiê(5) bằng cách nhảy từ đảo này sang đảo khác cho
đến tận cảng Xalônich(6). Những buổi học kỳ thú ấy đọng lại như khắc vào
ký ức những đứa trẻ, đến mức nhiều năm sau này, một phút trước khi viên
sĩ quan của quân đội Bảo hoàng ra lệnh cho đội hành hình nổ súng, đại tá
Aurêlianô Buênđya đã sống lại buổi chiều tháng ba êm đềm, cái buổi chiều
cha chàng bỏ dở bài học vật lý, đầy hào hứng với một tay giơ lên không và
đôi mắt lim dim để đón nghe từ xa vọng đến tiếng kèn, tiếng trống, tiếng
lục lặc của người digan đã nhiều lần tới làng đang rùm beng quảng cáo phát
minh mới nhất đầy kình ngạc của các nhà thông thái sứ Memphi(7).
Đó là những người digan mới. Những người đàn ông và dàn bà trẻ, chỉ biết
chính thứ tiếng mẹ đẻ của mình. Họ là những vật mẫu khả ái về nước da
bóng mịn và bàn tay thông minh, mà những điệu nhảy và âm nhạc của họ
gieo niềm vui ồn ào trên mọi nẻo đường làng. Họ mang theo những chú vẹt
lông nhuộm đủ màu có thể ngâm những bài dân ca Ý; con gà mái đẻ trăm
quả trứng vàng theo nhịp trống panđêrêta; con khỉ đã được dạy dỗ đoán
điều anh đang suy nghĩ; cỗ máy vạn năng vừa đơm cúc vừa làm hạ cơn sốt;