xanh chứ không được quét vôi trắng như dân làng vốn ưa thích. Bà chìa
cho ông xem mảnh giấy ghi cái mệnh lệnh chính thức ấy. Hôsê Accađiô
Buênđya, vẫn chưa hiểu điều bà vợ mình nói, đang cố đọc chữ ký:
- Người này là ai vậy? - Ông hỏi.
- Quan thanh tra đấy, - Ucsula buồn bã trả lời. - Người ta đồn ằng ông ấy là
một nhà chức trách mới do chính phủ phái tới.
Đông Apôlina Môscôtê, Quan thanh tra, đã lặng lẽ đến làng Macônđô. Ngài
xuống xe và ở trong khách sạn Giacôp do một trong những người Arập đầu
tiên đến đây đổi đồ vật lấy vẹt đuôi dài dựng nên. Ngày hôm sau ngài thuê
luôn một phòng mở cửa ra đường chỉ cách nhà của Buênđya hai ô phố.
Ngài bày biện một chiếc bàn và một chiếc ghế mua của Giacôp, treo tấm
quốc huy do ngài mang theo lên tường và trên cửa một chiếc biển đề: Quan
thanh tra. Công việc đầu tiên của ngài là ra lệnh cho các nhà trong làng
phải quét vôi xanh để mừng ngày độc lập. Hôsê Accađiô Buênđya, tay cầm
bản sao tờ lệnh, bắt gặp ngài ngủ trưa trên chiếc võng mắc trong một căn
phòng bày biện và trang trí sơ sài. "Ngài là người đã viết tờ giấy này?", ông
hỏi. Đông Apôlina Môscôtê, một người đàn ông chín chắn, vẻ hút nhát, mặt
đỏ nhừ, đã trả lời rằng đúng thế. "Nhân danh cái gì mà ông viết nào?" ,
Hôsê Accađiô Buênđya lại hỏi tiếp.
Đông Apôlina Môscôtê tìm một tờ giấy cất trong ngăn kéo bàn chìa cho
ông xem: "Tôi vừa được phong chức Quan thanh tra của làng này". Hôsê
Accađiô Buênđya không thèm nhìn tờ sắc phong, nói:
- Ở làng này, chúng tôi không ra lệnh bằng giấy tờ - ông nói với vẻ bình
thản, - và để ngài biết luôn một thể, chúng tôi không cần bất kỳ một Quan
thanh tra nào, bởi vì ở đây chẳng có gì để mà phải thanh tra cả.
Trước thái độ cứng rắn của đông Apôlina Môscôtê, người không lúc nào to
tiếng, Hôsê Accađiô Buênđya kể lại tường tận câu chuyện họ đã xây dựng
làng như thế nào, chia ruộng đất như thế nào, rồi mở đường như thế nào,
mở mang các nghề cần cho đời sống và sinh lợi như thế nào, không hề làm
phiền lòng chính phủ và cũng chưa một ai đã làm phiền dân làng này.
"Chúng tôi sống rất hiền lành đến mức làng chúng tôi chưa hề có người
chết vì bệnh tật hay vì tuổi già", ông nói: "Ngài thấy đấy làng chúng tôi vẫn