chiếm Miến. Tuy nhiên, khi thấy mặt trận Thái Bình Dương biến đổi có lợi
cho phía Đồng Minh, nhóm này bèn trở cờ, bí mật tổ chức Liên Minh Nhân
Dân Tự Do Chống Phát Xít để kịp thời cứu vãn đất nước. Những người
cộng sản đang trong tình trạng phân hoá cũng quy tụ lại dần trong tổ chức
Liên Minh. Chính từ trong Liên Minh này, đảng Cộng Sản Miến đã củng cố
nhờ tuyên truyền thu hút được một số đảng viên khá đông đảo.
Những phần tử cách mạng dân tộc ở Indonesia và Miến Điện cộng tác với
Nhật trong thế chiến đã tiếp tục đứng vững sau khi Nhật đầu hàng và đã
nắm được thế chủ động lãnh đạo đấu tranh dành độc lập. Do đó, tuy các
đảng CS hai nước này đã phát triển trong thế chiến, nhưng vẫn không tạo
nổi vị thế quan trọng trong sinh hoạt chính trị về sau.
Trong khu vực Mã Lai, nhìn chung thì người Mã gốc có cảm tình với Nhật,
một thứ tình cảm tự nhiên vì họ tìm thấy ở người Nhật sự đồng tình trong
việc chống đối người Tàu. Nhưng trong thời kỳ chiếm đóng Mã, Nhật vẫn
duy trì cơ cấu chính quyền các tiểu bang, chưa có dịp tổ chức chính phủ
trung ương, nên ở đây vấn đề cộng tác hay không cộng tác không mấy rõ
rệt. Đảng Cộng Sản Mã Lai là tổ chức duy nhất kháng Nhật
, nhưng
trong hoạt động này họ đã gặp hai điều bất lợi là không có căn cứ yểm trợ
bên ngoài và thiếu sự hợp tác của quần chúng nên cũng không đạt được
thành quả nào đáng kể. Dầu sao nhờ cuộc chiến tranh này, họ đã chỉnh bị
lại được hàng ngũ, đủ tạo thành một lực lượng chiếm đóng mới; phe thân
Mỹ rút vào kháng chiến chống Nhật; và phe cộng sản (Đảng Xã Hội) thành
lập Quân Đội Nhân Dân Chống Nhật (thường được gọi tắt là Huk, do tiếng
Tagalog Hukbalahap mà ra) vào đầu năm 1942, vừa chống Nhật vừa chống
cả phe thân Mỹ. Sau ba năm kháng chiến, cộng sản đã bành trướng thành
một lực lượng khá mạnh ở trung tâm Luzon.
Tại Việt Nam, kể từ khi được khai sinh đến thế chiến II, đảng CS Đông
Dương đã không tạo được thành tích nào đáng kể. Phải đợi tới năm 1941,
Hồ Chí Minh (Nguyễn Ái Quốc) mới tập hợp lại được một số đảng viên
thành lập Việt Nam Độc Lập Đồng Minh Hội (Việt Minh), CS Việt Nam
mới lại thực sự được phục hồi và bắt đầu bước vào giai đoạn tranh đấu mới
