TRĂNG HUYẾT - Trang 1109

- Anh hãy nhìn thiên thần đang dang đôi cánh với chiếc kèn kia. Đó là công
việc xuất sắc nhất mà người Pháp có thể làm, là thổi chiếc kèn của chính
họ.
Ngừng lại và tự tán thưởng câu nói dí dỏm của mình bằng một nụ cười, rồi
liếc Joseph anh tiếp:
- Anh từng thấy sự phô trương giống y thế này ở mặt tiền Nhà Hát Lớn Sài
Gòn — và ở những dinh thự cũ của thống đốc Nam kỳ. Lối kiến trúc khoa
đại và thái độ hống hách của Phápï tại Việt Nam đã tác động lên đồng bào
của tôi không khác gì các dinh thự này tác động lên những người cùng khổ
của nước Pháp — chúng biến nhân dân cả hai nước thành những nhà cách
mạng.
Người Việt Nam nhắm mắt lại, vừa đi vừa hít thật sâu hơi lạnh vào buồng
phổi. Anh tiếp tục cất bước, thở ra thật dài và nói:
- Nhưng quả thật cũng tốt khi trở lại Paris sau những năm dài như thế.
Chúng tôi luôn luôn nhớ rằng chính cái tính ngạo mạn và lòng thèm muốn
phô trương mình cho một dân tộc hèn mọn thấy đã khiến các tây thực dân
người Pháp mang những trí óc xuất sắc nhất của chúng tôi sang đây để giáo
dục — và cũng chính tại đây lần đầu tiên chúng tôi được học hỏi những lời
giảng dạy của Marx và Lênin. Con đường đưa chúng tôi tới nước Pháp
cũng là con đường giúp chúng tôi học được cách chống Pháp hữu hiệu
nhất.
Nói xong những lời ấy, Kim thêm lần nữa liếc thật lẹ vẻ mặt của Joseph và
tiếp:
- Nhưng bất chấp những khác biệt đó, cả hai dân tộc đều có chung một số
điểm. Người Pháp lẫn người Việt đều là những dân tộc không ủy mị. Dĩ
nhiên, chúng tôi khác với người Mỹ.
Joseph đột nhiên mở miệng:
- Nhân nói tới vấn đề không ủy mị, chẳng biết anh có nhân dịp mình đang ở
đây để tới thăm anh Tâm của anh không? Tôi chắc chắn anh đã biết Tâm
vừa mới sang đây để tham gia phái đoàn Sài Gòn. Hôm qua, tôi có trò
chuyện với anh ấy — từ lúc hai anh em anh gặp nhau lần cuối tới nay dễ đã
ba mươi mấy năm rồi nhỉ.