ném vào đó cả thể xác lẫn tuổi xuân và may mắn thấy mình sống sót. Đấu
tranh cho giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Bảo vệ tự do dân chủ
cho Miền Nam. Nội chiến hay ngoại xâm. Chiến tranh giữa Cộng Sản và tư
bản, giữa đế quốc và giải phóng, giữa các khuynh hướng chính trị bản địa
khác nhau. Đấu trường Chiến Tranh Lạnh cho các thế lực quốc tế vừa đối
đầu vừa mặc cả với nhau, v.v...
Tìm câu trả lời có lẽ là một công việc rất gian nan, rất dài ngày và sự thật
ấy hẳn sẽ bị khuất lấp trong những tràng hô khẩu hiệu của kẻ chiến thắng
hoặc chìm sâu dưới lớp lớp tủi hận của người chiến bại. Hình như mỗi
người đều không tránh khỏi lý do cá nhân khi bị cưỡng bách hoặc tự
nguyện tham gia cuộc chiến trên mặt trận chính trị hoặc quân sự. Câu trả
lời mang tính tập thể có lẽ còn tùy thuộc chính sách xây dựng và tái thiết
xứ sở của chế độ Việt Nam sắp tới. Joseph ngẫm nghĩ chừng nào người
Việt chưa được sống trong bối cảnh tự do đối thoại thì vẫn chưa có lời giải
thoả đáng cho vấn nạn đó. Như thế, họ sẽ khó có điều kiện nhìn vào sự thật,
để từ đó, cùng nhau hóa giải mọi hệ lụy của hận thù, bình thản khép lại quá
khứ và nắm tay nhau xây dựng tương lai.
Tình trạng hoảng loạn và hoang mang ấy làm Joseph mất hơn nửa tiếng
đồng hồ cho một quãng đường ngắn như thế. Kim đồng hồ chỉ hai giờ bốn
mươi lăm phút sáng khi anh tắt đèn xe và rẽ ra khỏi đường quốc lộ cũ, cách
phía nam cầu Biên Hòa khoảng bốn trăm thước. Lúc Joseph nghiêng người
qua vói tay mở cửa bên kia xe, người bảo vệ khách sạn cau mặt tính toán.
Kế đó, anh ta xếp mấy tờ giấy bạc ở túi áo trên cho vào túi quần sau và nói
thật lẹ với Joseph:
- Ông giữ áo vét trắng với áo sơ mi trắng dùm tôi, bằng không, xa cả cây số
bọn chúng vẫn thấy ra tôi. Đưa tôi cái giẻ chùi máy xe tôi lau mặt.
Mừng rơn vì gặp thứ thiệt, Joseph thở phào:
- Có anh tôi yên chí. Cứ cởi ra đưa tôi.
Anh giúp người bảo vệ tuột hết hai lớp áo rồi một tay đặt lên bắp thịt vai u
lên một cục của anh ta, một tay chỉ chỗ mặt nước phản chiếu bầu trời:
- Ống cống bê tông đó nằm cách đầu cầu mé bên này chừng một trăm
