mỗi cây. Dùng cù ngoéo cạo sạch mủ khô, sửa ngay ngắn chén hứng mủ và
ấn mũi mác rạch mấy đường lằn mới để ban ngày cây theo đó ứa nhựa ra.
Hai anh em phải làm chừng ấy việc thật lẹ và kỹ. Nếu có một đường rạch
chưa đủ độ sâu, bị tên cai An Nam hoặc nhân viên người Pháp nào đó kiểm
tra phát hiện, cứ tính mỗi cây năm roi.
Đúng mười giờ, tiếng còi hụ chẻ không khí nóng bức bên trên đồn điền báo
hiệu sắp bắt đầu việc lấy mủ. Vừa nghe còi hụ, hai anh em chạy hai cây số
ngược trở lại chỗ bắt đầu các hàng cây của mình. Chúng lại lần nữa khởi sự
lao từ cây này sang cây khác, trút sạch từng chén hứng mủ vào chiếc thùng
mang theo. Thùng đầy, chúng xách thùng tới một trong nhiều trạm gom
mủ. Từ chỗ đó, xe tải chở mủ về các nhà kho trung tâm.
Lúc Đồng và Học làm xong việc lấy mủ, trời vừa đứng bóng. Ánh mặt trời
rọi thẳng đỉnh đầu và rừng cây cao su bốc hơi nghi ngút trong cái nóng ngột
ngạt. Sau bảy giờ vất vả không ngừng, hai anh em mệt lả, vật mình xuống
mặt đất đỏ dưới bóng cây cao su. Gần năm trăm cu-li khác trong đồn điền
cũng chẳng hơn gì, đều nằm lịm như chết. Vừa cảm thấy đỡ mệt đôi chút,
họ bật dậy, lật đật nấu nước uống và nhai vội nắm cơm để dành từ tối qua;
vừa ăn vừa chiêu vài ngụm nước cho dễ nuốt.
Tiếp đó, thông thường từ một giờ trưa tới lúc mặt trời lặn, họ phát quang
các bụi cây thấp hoặc làm cỏ quanh gốc cây cao su, nhưng với chỉ tiêu mới
do Duclos đề ra sáng nay, họ phải chích mủ và lấy mủ thêm, gấp rưỡi số
cây thường ngày, dưới cái nóng ban trưa ghê gớm dù vừa tiêu hao quá
nhiều sinh lực. Sau đó mới tới việc phát quang, làm cỏ cả năm trăm gốc
cây.
Học đang làm nửa chừng lại lên cơn sốt, phải ngồi nghỉ. Đồng chạy như
điên giữa các hàng cây nối tiếp nhau như vô tận; vừa làm cây của mình vừa
làm thay cho em. Cậu thà kiệt sức, miễn sao cứu Học khỏi một trận đòn
không tránh khỏi nếu tại trạm gom mủ, bọn cai mặt mũi chàu quạu thọc
thước đo vô thùng, thấy số mủ chưa ngang lằn mức qui định.
Sắp bảy giờ chiều, sau lưng hai anh em, mặt trời đang lặn. Hoàn tất con số
chỉ tiêu mới, Đồng và Học kiệt sức, lê lết trở về khu vực nhà lán Làng Số
Ba với bàn chân sưng vù, hai cánh tay gần như tê liệt.