thế giới của hai quốc tế cộng sản. Dù khác nhau về khuynh hướng chính trị
hoặc phương thức hành động, hoặc đôi khi động cơ cá nhân, nhưng mục
tiêu chủ yếu của những nhân vật kiệt xuất ấy là đấu tranh cho công cuộc
giải phóng đất nước khỏi nền đô hộ của thực dân Pháp. Những sinh hoạt
ấy đưa tới cao điểm là Đông Dương Đại Hội Nghị năm 1937 của các tổ
chức chính trị người An Nam từ Sài Gòn lan ra tới miền trung, yêu cầu
Pháp cải cách chính trị và phóng thích đại trà các tù nhân chính trị. Bị áp
lực của Paris, nhà cầm quyền Pháp tại Sài Gòn đành chấp nhận sửa đổi
đường lối đôi chút và thả tù quốc sự phạm.
Khi những người tù chín muồi căm thù và nôn nóng hoạt động ấy bắt đầu
trở về Sài Gòn, Hà Nội và Huế, nhân viên mật vụ và mật báo viên của Nha
Liêm Phóng lại bị đặt vào tình trạng báo động, âm thầm rình rập, theo dõi
những dấu hiệu của một mưu đồ chống Pháp mới, có triển vọng thấm sâu
và lan rộng khắp nước.
- 1 -
Bước nhàn tản trên những con đường Sài Gòn đầy bóng mát lần thứ nhất kể
từ năm 1925, Joseph tự hỏi phải chăng anh đang bị chính giác quan của
mình đánh lừa. Trên đầu anh, hàng me hai bên đường Catinat héo hắt như
đang chết rủ trong cái nóng ngột ngạt tháng Tư nhưng ngược lại, không khí
thấm đẫm ẩm ướt ứ đọng nơi cổ họng dường như tạo ra trong anh một cảm
giác ngần ngật và khích động, vừa bồn chồn vừa mơ hồ dễ chịu. Cùng lúc
ấy, toàn bộ hệ thần kinh trong người cũng có vẻ như đang giản ra và dàn
rộng để hấp thu càng nhiều ấn tượng càng tốt về cái thành phố từng sống
quá đổi buốt nhói trong ký ức anh suốt mười một năm nay, kể từ lần ghé lại
trước đây.
Ở tuổi hai mươi sáu sung mãn, thân hình cao lớn, vai rộng, vẻ mặt còn đôi
nét trẻ thơ nhưng đày đặn của thanh niên đang thời kỳ trưởng thành, khuôn
mặt Joseph thuộc loại đẹp trai như tượng tạc, so ra không kém chút nào vẻ
mặt từng được trời ban cho người anh quá cố của mình.
Joseph vừa đi vừa thầm nhủ có lẽ mình cũng từng cảm xúc y như thế này
trong một kỷ niệm không thể nào quên. Có thể đó là chuyến đi xe kéo đầu
