“- Cho đến giờ cha chỉ còn lại mỗi mình con. Về làm vườn với cha.
Đừng vương màng chi nơi đô hội. Hoa thơm cũng có mà rắn độc cũng có”.
Tôi cũng nghĩ vậy, chỉ ân hận mẹ không còn nữa để có ngày nhìn thấy
tấm bằng tốt nghiệp đại học của tôi. Cũng trong bữa cơm ấy, cha tôi uống
rượu và cao hứng. Ông bảo:
“- Cả dòng họ nhà ta con là người học hành, đỗ đạt cao nhất” .
Tôi hỏi chen ngang:
“- Thứ nhì là ai cha?”.
Cha tôi cười:
“- Mẹ con mới qua Văn khoa năm thứ 2, vì yêu cha mà bỏ học. Cha cố
lắm cùng chỉ hết tú tài, rồi đi lính. Nội ngoại con các cụ đều ít chữ cả”.
Hai năm đầu tiên học đại học ở Thành phố Hồ Chí Minh, thầy giáo
chủ nhiệm bộ môn khoa trồng trọt của tôi là thầy giáo Hàn. Tôi biết thầy
quan tâm với riêng tôi, không hẳn vì tôi xinh nhất trong số mười mấy đứa
con gái trong khoa. Có thể còn lý do nữa, thầy hiểu hoàn cảnh gia đình tôi,
cảnh gà trống nuôi con. Ngay những năm học đầu tiên, thấy tôi học giỏi,
thầy giáo Hàn có ý giữ tôi ở lại Sài Gòn. Tôi là trò cưng của thầy. Học giỏi.
Một cán bộ Đoàn gương mẫu, không gây mất đoàn kết. Những lần tiếp xúc
với thầy, nhìn ánh mắt, cách thầy chăm sóc mỗi lần tôi đến nhà thầy để
nghe thầy góp ý trao đổi công việc của lớp, hoặc tình cờ gặp thầy ở văn
phòng khoa, tôi biết thầy có cảm tình với tôi. Và trong cái nhìn ấy còn chứa
đựng sự tin yêu lớn lao hơn cả tình thầy trò. Tôi nhạy cảm dễ nhận ra điều
đó. Nhưng tôi không thể yêu và lấy thầy. Từ trong sâu thẳm, thầy Hàn với
tôi chỉ đơn thuần sự kính trọng của cô học trò nhỏ với người thầy có đức độ
và trí tuệ hết lòng vì công việc.
Những năm sau giải phóng, đất nước gặp nhiều khó khăn, cuộc sống
của các thầy cô giáo đều khổ. Con đường đi du học là cứu cánh cho nhiều
thầy cô giáo. Họ sang Liên xô, Đông Âu khi phe xã hội chủ nghĩa còn chưa
sụp đổ. Một số nước phương Tây cũng nhận du học sinh. Thầy Hàn là một
trong số các thầy cô giáo đi du học ở Úc trở về với tấm bằng tiến sĩ loại ưu.
Ngày thầy trở về, cô vợ xinh đẹp dạy tiếng Anh lại bỏ thầy mà đi. Cô giáo
còn trẻ hơn thầy cả chục tuổi, con của một vị quan chức làm việc ở thành
