Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
và biện 223 [35] , cạnh và tranh 224 [36] : đó là tám loại biểu hiện. Mà cái gì ở ngoài vũ trụ thì thánh
nhân không cho là có, không nói tới; cái gì ở trong vũ trụ thì thánh nhân nói tới mà không phê bình.
Bộ sử Xuân Thu và chuyện chép về các tiên vƣơng, thánh nhân đem ra bàn mà không tranh biện. Sau
mỗi cái phân biệt có một cái gì không phân biệt đƣợc; sau mỗi cái biện luận có một cái gì không biện
luận đƣợc. Tại sao vậy? Vì thánh nhân thấu triệt đƣợc toàn diện, còn ngƣời thƣờng chấp nhất cãi
nhau để thắng ngƣời khác. Cho nên bảo: “Hễ biện luận là chỉ thấy đƣợc phiến diện”.
Đại Đạo không có tên, đại biện luận thì không nói; đại nhân (nhân từ) thì không yêu riêng ai; đại
liêm khiết thì không có hình tích; đại dũng thì không hung hăng.
Cái Đạo mà minh thị ra rồi thì không phải là Đạo; biện mà phải dùng lời nói thì không đạt đƣợc chân
lí; nhân (từ) mà cố định 225 [37] thì không hoàn toàn là nhân; liêm khiết mà phô trƣơng thì không
đƣợc ngƣời ta tin; dũng mà tranh đấu (hoặc tới tàn bạo) thì không thành công.
Nhƣ vậy là năm cái đó vốn hồn nhiên, viên thông mà hoá ra có cạnh góc.
Biết rằng có những điều mình không thể biết đƣợc, đó là đạt đƣợc cực điểm của “trí”. Ngƣời nào biết
biện luận mà không dùng lời, biết rằng Đạo thì không có tên, là có đƣợc cái kho của trời (thiên phủ),
đổ vô mà không bao giờ đầy, múc ra mà không bao giờ cạn, mà không biết tại sao. Nhƣ vậy gọi là
“che ánh sáng đi” [đừng cho nó chiếu ra ngoài, mà ở trong sẽ sáng hơn].
9
Xƣa vua Nghiêu hỏi ông Thuấn:
- Tôi muốn đánh các nƣớc Tông, Khoái và Tƣ Ngao 226 [38] , nhƣng mỗi khi lâm triều, tôi thấy lòng
không yên. Tại sao vậy?
- Vua ba nƣớc đó ở chỗ hoang vu đầy lau sậy. Lòng nhà vua không yên là vì đâu ƣ? Xƣa mƣời mặt
