Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
cũng làm sao phán đoán đƣợc? Vậy anh, tôi và ngƣời thứ ba đó đều không quyết đƣợc ai phải, ai trái.
Có nên đợi một ngƣời thứ tƣ nữa không?
13
Thế nào là hoà hợp với “thiên nghê” 238 [50] (phán đoán hợp với lí tự nhiên, chứ không phải theo
tiêu chuẩn vốn dĩ thiên lệch của loài ngƣời). Hoà hợp với thiên nghê là [chấp nhận ý kiến của ngƣời,
và] bảo không phải cũng là phải 239 [51] . Nếu cái gì phải mà quả thực là phải thì nó khác hẳn với
cái gì không phải rồi, nhƣ vậy không còn phải tranh biện nữa. Nếu cái gì nhƣ vậy quả thực là nhƣ
vậy thì nó khác hẳn cái gì không nhƣ vậy rồi, trong trƣờng hợp đó, cũng không còn phải tranh biện
nữa. Một chuyển động và một thanh âm tuỳ thuộc nhau mà cơ hồ nhƣ không tuỳ thuộc nhau 240 [52]
.
Phán đoán mà hoà hợp với “thiên nghê” là biết tuỳ theo hoàn cảnh thay đổi, nhƣ vậy thì đạt đƣợc tới
vô cực, sống đƣợc trọn đời. Quên tuổi mình, quên thị phi đi, ngao du ở chỗ vô cảnh giới (hƣ vô) và
gởi mình trong cõi đó.
14
Cái bóng của cái bóng 241 [53] hỏi cái bóng:
- Lúc nãy anh đi, bây giờ anh ngừng. Lúc nãy anh ngồi, bây giờ anh đứng. Tại sao anh không có thái
độ độc lập vậy?
Cái bóng đáp:
- Tôi sở dĩ nhƣ vậy là vì tuỳ thuộc một cái gì. Cái gì đó lại tuỳ thuộc một cái gì khác. Tôi tuỳ thuộc
một cái gì thì cũng nhƣ con rắn tuỳ thuộc vẩy 242 [54] của nó, con ve tuỳ thuộc cánh của nó. Làm
sao tôi hiểu đƣợc cái gì làm cho tôi lúc thì thế này, lúc thì thế khác?
