Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Mạnh tử bảo: “Bản chất của mọi vật là không đều nhau” (Phù vật chi bất tề, vật chi tinh dã). Người
thì có hạng “quân tử” – tức hạng có tài đức – lo việc trị dân, và hạng “tiểu nhân” – tức hạng bình
dân – lo cấp dưỡng cho hạng trên. Vật thì có vật đáng giá gấp mười, gấp trăm, gấp ngàn, gấp vạn
vật khác.
Hứa Hành cho rằng vua không quí gì hơn dân, cũng bình đẳng với dân, cũng phải cày cấy lấy mà
ăn, tự dệt chiếu, tự bện dép lấy mà dùng.
Hai nhà đó đứng về phương diện xã hội, chính trị, còn Trang đứng về phương diện bản thể luận.
Mạnh tử đả đảo kịch liệt thuyết của Hứa Hành (coi chương Đằng Văn Công – thượng – trong Mạnh
tử) mà tuyệt nhiên không nhắc gì tới thuyết (tề vật) của Trang tử, có phần quá khích hơn Hứa Hành
nữa. Điều đó làm cho tôi hơi ngạc nhiên. Mạnh tử không biết thuyết của Trang tử chăng? Hay mà
biết mà cho rằng nó vu khoát, không thuộc về chính trị luận mà thuộc về vũ trụ luận, chẳng làm hại
ai, nên chẳng cần phải đả?
Chú thích:
247[1]Nghĩa là ông Tử Kì ở thành ngoài phía nam (cũng nhƣ ngoại ô phía nam). Trong bộ Trang Tử
này còn có những tên: Nam Bá Tử Kì, Đông Quách Tử Kì. Toàn là những nhân vật tƣởng tƣợng.
Chúng ta nên để ý: Trong Liệt Tử cũng có một nhân vật là Nam Quách Tử.
248[2]Là một môn sinh của Tử Kì.
249[3]Có sách dịch là mƣời trƣợng. Thời đó mỗi thƣớc bằng khoảng một gang tay. Một trăm gang
cũng là mƣời trƣợng.
250[4]Câu này Liou Kia hway dịch khác: anh có thấy âm nhạc của đất chỉ giảm lần lần không?
251[5]Theo Vƣơng Phu Chi thì những thanh âm đó là tiếng nói của loài ngƣời.
