Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
không nghe nói không dùng trí tuệ mà đạt đƣợc tri thức 345 [15] . Từ cái hƣ không của tâm thần mà
phát ra ánh sáng; cái phúc ở cả trong sự hƣ tĩnh của tâm thần. Tâm thần không hƣ tĩnh thì gọi là
“ngồi mà dong ruổi” (toạ trì: thân thể ngồi yên mà tâm thần thì lang thang). Ngƣời nào có thể khiến
cho tai, mắt thành những cảm quan hƣớng nội mà thông suốt, mà không dùng tâm trí, thì dù quỉ thần
cũng phải qui phục, huống hồ là ngƣời? Đó là phép thích ứng với mọi biến hoá của vạn vật, cái nút,
cái chốt của sự sáng suốt của ông Vũ, ông Thuấn, cái qui tắc xử sự xuất đời của Phục Hi, Kỉ Cừ 346
[16] huống hồ là bọn ngƣời thƣờng.
2
Viên đại phu nƣớc Sở họ Diệp [tên Chƣ Lƣơng], hiệu là Tử Cao, sắp phải đi sứ nƣớc Tề, lại hỏi
Trọng Ni:
- Vua Sở phó thác cho tôi một sứ mệnh quan trọng. Vua Tề đối với các sứ thần các nƣớc ngoài
thƣờng tỏ ra rất cung kính, nhƣng rốt cuộc chẳng chịu giúp gì cả. Thuyết phục một ngƣời thƣờng đã
là khó rồi, huống là một ông vua chƣ hầu. Tôi ngại quá. Thầy tƣớng bảo Chƣ Lƣơng tôi rằng: “Việc
bất luận là lớn nhỏ, ít có việc nào không gây tai hại 347 [17] . Nếu không thành công, thì nhất định là
chịu sự trừng phạt của ngƣời trên; nếu thành công thì chịu cái “hoạ của âm dƣơng” [nghĩa là phải lo
lắng, lao tổn tinh thần], bất luận là thành công hay không thành công mà không gây tai hại, thì chỉ
bậc hiền đức mới đƣợc vậy”.
Tôi bình thƣờng ăn uống đạm bạc, không cầu món ngon, không cần phải giải nhiệt [vì không ăn
những đồ bổ mà sinh nóng]. Vậy mà sáng đƣợc vua giao cho sứ mệnh thì buổi chiều tôi phải uống
nƣớc đá [nƣớc đóng băng] vì lo lắng mà hoá ra nóng trong mình. Chƣa thi hành sứ mệnh mà âm
dƣơng bất hoà nhƣ vậy, nếu sứ mệnh mà thất bại thì bị thêm hình phạt của vua nữa. Làm sao chịu nổi
hai nỗi ƣu hoạn đó? Làm sao trọn đƣợc đạo bề tôi bây giờ? Thầy có điều gì khuyên tôi không?
Trọng Ni đáp:
- Trên đời có hai luật chính là mệnh trời và bổn phận. Con yêu cha mẹ, đó là mệnh trời vì đó là thiên
