Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
mình” (bài 4).
Chú thích:
550[1] Niết Khuyết, Vƣơng Nghê, Bồ Y tử đều là hiền nhân đời vua Nghiêu, nhƣng có lẽ chỉ là nhân
vật tƣởng tƣợng, do Trang đặt ra. Theo L.K.h., Niết Khuyết là “gặm vỡ ra”, Trang tử dùng tên đó để
tƣợng trƣng trí tuệ nó cắt vụn sự vật ra để tìm hiểu; Vƣơng Nghê là “vua bé con”, “vua kiểu mẫu”,
hợp nhất đƣợc mọi ngƣời; Bồ Y tử là “ông trùm áo” tƣợng trƣng sự trực giác bao quát đƣợc sự vật.
Bồ Y tử ở đây có chỗ gọi là Bị Y.
551[2] Hữu Ngu tức vua Thuấn. Thái là vua Phục Y.
552[3] Nguyên văn: kì giác vu vu, có sách giảng là: khi tỉnh dậy thì vẻ mặt ngu ngơ, không biết gì.
553[4] Có sách bảo Nhật Trung Thuỷ là tên họ một ngƣời hiền thời xƣa, thầy học của Kiên Ngô.
Theo L.K.h. cả Kiên Ngô lẫn Nhất Trung Thuỷ đều là những tên Trang tử đặt ra để tƣợng trƣng co
một thái độ tự cho mình là trung tâm vũ trụ (Kiên Ngô) và một chính sách tìm sự thành công nhất
thời, nhƣ mặt trời ở đỉnh đầu, thịnh cực rồi suy liền (Nhật Trung Thuỷ)
554[5] L.K.h. hiểu khác: thánh nhân thì giấu cái đức, cái trí của mình nhƣ con chim, con chuột đồng
ấy.
555[6]Có sách dịch là to lớn.
556[7] Nguyên văn: tự nhiên. Cụ Nguyễn Hiến Lê cho rằng: Trang tử cũng không nói đến “tính”; và
trong cƣớc chú cụ cho biết thêm: Trong bản dịch Nội thiên, chẳng hạn chƣơng VII các bài 2, 3,
chúng tôi dùng những chữ bản tính, tính tự nhiên… là dịch theo ý chứ Trang không dùng chữ “tính”
(trang 103). [Goldfish].
557[8]Tức Dƣơng Chu (tên tự là Tử Cƣ), triết gia chủ trƣơng vị kỉ. Đây là một chuyện bịa. Dƣơng
Chu bảo mất một cái lông mà làm lợi cho thiên hạ thì ông cũng không chịu, nhƣ vậy đâu có nghĩ tới
việc trị nƣớc.
