Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
1
Ngón chân cái dính ngón thứ nhì, tay có nhánh (tức có sáu ngón) tuy là do trời sinh, nhƣng đều là dƣ
về phƣơng diện cơ thể; cái bƣớu, chỗ thịt thừa tuy từ thân thể phát ra nhƣng đều dƣ về phƣơng diện
bản tính tự nhiên. Nhân và nghĩa tuy cũng nhƣ ngũ tạng 566 [1] , nhƣng nếu thi hành quá mức thì
không phải là đạo đức chân chính.
Ngón chân dính nhau là có một miếng thịt vô dụng; tay có sáu ngón là có một ngón vô ích. Ai thi
hành quá mức những tình cảm phát ra từ ngũ tạng (tức từ nội tâm), thì là kiểu sức nhân nghĩa mà lạm
dụng sự thông minh.
Lạm dụng thị giác thì làm mê loạn ngũ sắc, sai lạc cả đƣờng và nét, khiến ngƣời ta choá mắt vì màu
xanh, màu vàng và sự rực rỡ của hình thêu, phải vậy không? Li Chu 567 [2] là thí dụ điển hình.
Lạm dụng thính giác thì làm cho ngũ thanh 568 [3] hỗn tạp, lục luật 569 [4] thác loạn, khiến ngƣời ta
đinh tai về tiếng đồng, tiếng đá, tiếng tơ, tiếng trúc 570 [5] , tiếng hoàng chung, đại lữ 571 [6] phải
vậy không? Sƣ Khoáng là thí dụ điển hình.
Tỏ ra nhân nghĩa thái quá, biểu lộ cái đức, làm hại cái bản tính để cầu danh, nhƣ vậy khiến lòng
ngƣời hoá ra mê hoặc, muốn theo mình mà không theo đƣợc, phải vậy không? Tăng Sâm và Sử Ngƣ
572 [7] , là những thí dụ điển hình.
Đa ngôn, nguỵ biện, dùng những lời vô ích nhƣ ngói chất đống, chỉ rối nùi, đùa giỡn với thuyết “kiên
bạch, dị đồng” 573 [8] , tức là làm cho tâm thần mỏi mệt, tìm cái hƣ danh bằng những lí luận phù
phiếm, phải vậy không? Dƣơng Chu và Mặc Địch là những thí dụ điển hình.
Tất cả những kẻ đó đều bƣớc lầm vào con đƣờng thái quá, không phải là theo cái chính Đạo trong
