Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
thông minh của anh đi, quên cả nội tâm lẫn ngoại vật, rồi thì vạn vật sẽ hợp nhất với bản căn. Ai bất
giác thấy lại đƣợc bản căn của mình, cứ hồn nhiên theo tự nhiên thì suốt đời sẽ không rời bản căn.
Đừng tìm biết tên các vật, đừng tìm hiểu chúng ra sao, nhƣ vậy vạn vật tự nhiên sanh sản.
Tƣớng Mây bảo:
- Cụ giảng cho cháu hiểu cái Đức, đã dạy cháu làm thinh đừng nói. Trƣớc kia cháu tìm chân lí mà
không thấy, bây giờ [nhờ cụ] cháu thấy rồi 659 [14] .
Nói xong, tƣớng Mây quì xuống lại hai lạy, đầu chạm đất, rồi đứng dậy, tiếp tục đi.
5
Thƣờng tình ai cũng yêu ngƣời giống mình, ghét ngƣời khác mình. Yêu ngƣời giống mình, ghét
ngƣời khác mình là vô tình muốn vƣợt lên trên mọi ngƣời khác. Nhƣng vƣợt nhƣ vậy có đƣợc
không? Không. Vì [một ngƣời không thể kinh nghiệm rộng bằng mọi ngƣời đƣợc], chấp nhất ý kiến
của mình không sáng suốt bằng tập hợp ý kiến của mọi ngƣời 660 [15] .
Những ngƣời muốn trị nƣớc đều noi gƣơng thời Tam đại, chỉ thấy cái lợi mà không thấy cái hại của
thời đó 661 [16] . Họ đem quốc gia ra cầu may. Cầu may nhƣ vậy thì làm sao mà không mất nƣớc
đƣợc? Cái may giữ đƣợc nƣớc, vạn lần không đƣợc một mà cái rủi mất nƣớc thì có cả vạn phần.
Buồn thay! Nhửng ngƣời trị nƣớc không hiểu lẽ ấy. Làm chủ một nƣớc là làm chủ một cái gì lớn thì
đừng nên quan tâm đến những vật nhỏ [tức lợi vật chất]. Chỉ ngƣời nào biết dùng vật, muốn thống trị
vật thì đừng để vật thống trị mình, hiểu đƣợc lẽ ấy là chẳng những trị đƣợc dân mà còn thông thả ra
vô cõi lục hợp, ngao du chốn cửu châu 662 [17] , muốn đến muốn về lúc nào tuỳ ý. Ngƣời độc lập
nhƣ vậy là bậc “chí quí” (cao quí nhất).
Bậc đại nhân ảnh hƣởng tới ngƣời khác nhƣ hình với bóng, nhƣ thanh âm với tiếng vang. Ai hỏi gì,
ngƣời đó cũng đem hết sự hiểu biết của mình ra giảng, phục vụ cho mọi ngƣời. Sống tĩnh mịch,
không có tiếng tăm, hành động tuỳ theo vật, không có vết tích. Vạn vật đi rồi trở về bản tính trong
