Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
- Cho tôi hỏi vài lời đã.
Đáp:
- Tôi đi đây.
7
Khi vua Nghiêu trị thiên hạ, phong Bá Thành Tử Cao làm chƣ hầu; rồi vua Nghiêu truyền ngôi cho
vua Thuấn, vua Thuấn lại truyền ngôi cho ông Vũ, Bá Thành Tử Cao bèn bỏ chức chƣ hầu mà về cày
ruộng. Ông Vũ lại thăm, thấy ông ta đƣơng cày ruộng, cung kính lại gần, đứng phía dƣới gió, thƣa:
- Xƣa vua Nghiêu trị thiên hạ, phong ông làm chƣ hầu; rồi vua Nghiêu truyền ngôi cho vua Thuấn,
vua Thuấn truyền ngôi cho tôi, ông bèn bỏ chức chƣ hầu và về cày ruộng, dám xin ông cho biết tại
sao?
Tử Cao đáp:
- Xƣa vua Nghiêu trị thiên hạ, không khen thƣởng ai mà dân chúng đều gắng sức [làm điều thiện],
không trừng phạt ai mà dân sợ. Ông dùng thƣởng phạt mà dân lại bất nhân, đạo đức suy vi, do đó
phải đặt ra cực hình. Đời sau mà loạn là bắt đầu từ đây. Thôi ông đi đi, để tôi làm việc.
Nói xong, Tử Cao lại cặm cụi làm ruộng, không ngó ngàng tới ông Vũ nữa.
8
Thời khởi thuỷ, chỉ có cái “vô”, [không có cái “hữu”], cái “vô” không có tên 700 [15] . Từ cái “vô”
sinh ra cái “một” trƣớc hết 701 [16] , cái “một” không có hình tích. Vạn vật lại từ cái “một” sinh ra,
cho nên gọi nó là “Đức”.
Cái chƣa có hình tích đó phân biệt ra âm dƣơng, âm dƣơng lƣu thâng không ngừng, gọi là “mệnh”.
Âm dƣơng lƣu động mà sinh vạn vật, vật thành rồi thì gọi là “hình”. Hình thể bảo vệ tinh thần, hai
