Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
làm vật hi sinh trong lễ tế Giao không? Ngƣời ta nuôi nó mấy năm, cho nó bận áo gấm thêu đủ màu
để dắt nó vào thái miếu. Lúc đó, giá nó muốn làm một con heo con cô độc, phỏng có đƣợc chăng?
Thôi, ông đi ngay đi, đừng làm ô uế ta nữa. Ta thà ngao du trong cái rãnh bẩn cho thích chí chớ
không chịu trói buộc tấm thân vì việc nƣớc. Suốt đời ta không làm quan đâu, để thoả lòng ta!”.
Trong bộ Trang tử, truyện đó đƣợc chép lại hai lần. Một lần trong bài XXXII.12:
“Một ông vua muốn mời Trang tử ra làm quan. Trang tử đáp sứ giả:
- Ông có thấy con bò để tế đấy không? Ngƣời ta trùm cho nó tấm gấm thêu, cho nó ăn cỏ và đậu lớn,
để ngày kia dắt nó lại thái miếu. Lúc đó nó có muốn làm một con bê cô độc, phỏng có đƣợc chăng?”.
Bài đó gần y hệt đoạn văn trong Sử kí, chắc cùng một nguồn gốc. Còn một bài nữa, nghệ thuật cao
hơn và thƣờng đƣợc nhiều sách trích dẫn hơn, tức bài XVII.5:
“Trang tử câu trên sông Bộc. Vua Sở phái hai vị đại phu lại báo trƣớc “sẽ xin đem việc nƣớc lại làm
phiền ông”.
Trang tử vẫn cầm cần câu, không ngoảnh lại, mà đáp:
- Tôi nghe nƣớc Sở có một con rùa thần, chết đã ba ngàn năm, nhà vua gói nó vào chiếc khăn, cất
trong cái hộp ở trên miếu đƣờng. Con rùa ấy chịu chết mà lƣu lại bộ xƣơng cho ngƣời ta thờ hay
thích sống mà lết cái đuôi trong bùn?
Hai vị đại phu đáp:
- Thà sống mà lết cái đuôi trong bùn còn hơn.
Trang tử bảo:
- Vậy hai ông về đi! Tôi cũng thích lết cái đuôi trong bùn đây”.
Ba tài liệu đó cho thấy những cố sự về Trang chép trong các sách, dù có thể tin đƣợc thì cũng chỉ
đúng một phần thôi, về đại ý thôi, còn về chi tiết thì mỗi tác giả có thể thêm bớt, sửa đổi. Nhƣ ở đây,
