Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
thuốc lại dâng cha hiền mà mặt rầu rầu. Thánh nhân thấy vậy làm nhục 706 [21] .
Thời chí đức thì ngƣời ta không trọng ngƣời hiền, không dùng ngƣời tài giỏi. Ngƣời cầm quyền nhƣ
những cành cao (nghĩa là ở trên mọi ngƣời), dân [tự do, vui vẻ] nhƣ con hƣơu trên đồng. Ai nấy đều
đoan chính mà không biết nhƣ vậy là hợp nghĩa; đều yêu nhau mà không biết nhƣ vậy là có đức
nhân; đều thành thực mà không biết nhƣ vậy là trung thành; đều giữ lời mà không biết nhƣ vậy là có
đức tín; đều giúp đỡ nhau mà không biết nhƣ vậy là làm ơn cho nhau. Vì vậy mà hành vi của họ
không để lại hình tích gì cả, sự nghiệp của họ không đƣợc truyền lại.
14
Ngƣời con có hiếu không a dua với cha mẹ, ngƣời bề tôi trung không nịnh bợ vua. Làm con và bề tôi
nhƣ vậy là đƣợc.
Nếu cha mẹ nói gì con cũng nhận là phải, làm gì con cũng khen là tốt, thì ngƣời ta cho là đứa con hƣ;
nếu vua nói gì bề tôi nhận là phải, làm gì bề tôi cũng khen là tốt, thì ngƣời ta cho là hạng bề tôi xấu.
Ngƣời ta thƣờng phán đoán nhƣ vậy mà không biết nhƣ vậy đúng hay sai. Nhƣng nếu có ai nhận là
phải điều gì mà mọi ngƣời nhận là phải, khen là tốt việc gì mà mọi ngƣời khen là tốt, thì lại không
mang tiếng a dua, nịnh bợ. Nhƣ vậy thì chẳng hoá ra kính trọng ngƣời đời hơn cha mẹ cùng vua của
mình ƣ? Nếu có ai bảo ta là a dua, nịnh bợ thì ta nổi giận, đỏ mặt lên, vậy mà ta suốt đời a dua, nịnh
bợ ngƣời đời. Này nhé, chúng ta so sánh, dùng lời hoa mĩ để đƣợc nhiều ngƣời đứng về phía mình,
thế mà trƣớc sau chẳng ai trách ta cả; chúng ta trang sức y phục, tô điểm màu sắc, trao chuốc dung
mạo, để làm vui lòng mọi ngƣời, vậy mà không tự nhận mình là a dua, nịnh bợ. Ngƣời nào chỉ bắt
chƣớc ngƣời khác, phụ hoạ với họ, họ cho là phải mình cũng cho là phải, họ cho là trái mình cũng
cho là trái, ngƣời nào nhƣ vậy mà không tự nhận mình thuộc đám quần chúng, thì thật chí ngu.
Ngƣời nào nhận mình là ngu chƣa phải là đại ngu, ngƣời nào nhận mình là mê hoặc thì chƣa phải là
rất mê hoặc. Ngƣời nào rất mê hoặc thì không bao giờ tỉnh ngộ đƣợc; ngƣời nào đại ngu thì trọn đời
không bao giờ sáng suốt đƣợc.
Ba ngƣời cùng đi mà có một ngƣời mê hoặc thì còn có thể đi tới chốn đƣợc vì số mê hoặc ít hơn số
ngƣời sáng suốt. Nếu hai ngƣời mê hoặc thì mệt nhọc mà không sao tới chốn đƣợc, vì số ngƣời mê
