Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Oán, ân, lấy, cho, khuyên răn, dạy bảo, sinh, sát, tám cái đó là khí cụ của chính quyền. Chỉ ngƣời nào
thuận theo sự biến hoá tự nhiên là dùng đƣợc những khí cụ ấy. Cho nên bảo: “Tự sửa mình cho ngay
rồi mới cai trị đƣợc ngƣời”. Trong lòng không theo qui tắc ấy thì thiên cơ không mở ra đâu.
6
Khổng Tử lại yết kiến Lão Đam, thảo luận về nhân, nghĩa. Lão Đam bảo:
- Khi sàng sảy, cám bay lên làm mờ mắt và ta có cảm tƣởng trời đất và bốn phƣơng đổi chỗ hết. Bị
muỗi mòng chích da thì suốt đêm trằn trọc. Nhân nghĩa làm tổn hại bản tính, mê hoặc tâm trí, không
có loạn nào lớn hơn. Nếu ông muốn cho thiên hạ giữ đƣợc bản tính chất phác thì ông nên hành động
nhƣ ngọn gió tự nhiên thổi kia, hợp với đạo đức nguyên thuỷ, chứ đừng đề cao nhân nghĩa nhƣ ngƣời
ta đánh trống để tìm đứa trẻ thất lạc.
Con thiên nga mỗi ngày mỗi tắm đâu mà lúc nào cũng trắng; con quạ mỗi ngày mỗi bôi đen đâu mà
lúc nào cũng đen. Trắng và đen đều là màu tự nhiên, không cần phân biệt xấu đẹp. Ngƣỡng mộ danh
dự là tỏ rằng có óc hẹp hòi.
Khi suối cạn thì cá trốn với nhau trong bùn, phà hơi lẫn cho nhau, phun dãi nhớt vào nhau, nhƣ vậy
sao bằng ở sông hồ mà quên nhau. 795 [16]
*
Khổng Tử lần đó yết kiến Lão Đam về, ba ngày không nói năng gì cả. Môn đệ hỏi:
- Thầy đi thăm Lão Đam, khuyên ông ta điều gì vậy?
Khổng Tử đáp:
- Thầy đã đƣợc thấy con rồng. Rồng thu mình lại thì thành một khối, duỗi ra thì thành những hình
đẹp. Nó cƣỡi mây, không khí, phối hợp âm dƣơng. Thầy há hốc miệng ra mà không khép lại đƣợc,
nói chi tới khuyên với bảo.
